Giữ hồn Huế trong nhịp sống hội nhập
Trong bức tranh văn hóa Việt Nam, ẩm thực Huế luôn mang một vị thế đặc biệt – không chỉ là món ăn mà còn là nghệ thuật sống, phản chiếu sự tinh tế và thanh nhã của vùng đất cố đô.
Giữa dòng chảy hội nhập, nghệ nhân ưu tú Phan Tôn Gia Hiền vẫn bền bỉ giữ lửa ẩm thực cung đình, tiếp nối truyền thống gia đình, đồng thời đưa hương vị Huế vươn xa tới thế giới.
Sinh ra trong một gia đình có truyền thống ẩm thực cung đình, chị là con gái lớn của nghệ nhân nhân dân Tôn Nữ Thị Hà một “báu vật sống” của ẩm thực Việt Nam. Ngay từ nhỏ, chị đã theo mẹ học nghề, tỉ mỉ từng công đoạn chế biến, trình bày và bày biện món ăn, để rồi nuôi dưỡng một triết lý giản dị mà sâu sắc: “Ăn ngon là một cách để tận hưởng tình yêu, còn nấu ngon là cách gửi gắm tình yêu ấy.”
Triết lý ấy trở thành kim chỉ nam cho hành trình lan tỏa văn hóa ẩm thực Huế của chị. Với Phan Tôn Gia Hiền, mỗi món ăn cung đình không chỉ ngon mà còn phải đánh thức được mọi giác quan: sắc, hương, vị, âm thanh và xúc cảm, để mang lại trải nghiệm thẩm mỹ trọn vẹn cho người thưởng thức.
Chị chia sẻ: “Ẩm thực Huế có ba dòng chính: cung đình, dân gian và chay. Trong đó, ẩm thực cung đình là đỉnh cao của sự tinh tế. Mỗi món ăn đều là một tác phẩm nghệ thuật, nơi người nấu gửi vào đó tâm hồn, nhân sinh quan và văn hoá Huế.”
Giữ nghề và lan tỏa di sản
Cùng mẹ, nghệ nhân Phan Tôn Gia Hiền tổ chức không gian ẩm thực Tịnh Gia Viên tại Huế. Đây là một điểm đến quen thuộc của du khách trong và ngoài nước mong muốn trải nghiệm hương vị cung đình. Tại đây, các món ăn không chỉ tái hiện tinh hoa triều Nguyễn mà còn được phục vụ như những buổi trình diễn nghệ thuật sống động. Ngoài ra, chị còn tổ chức các lớp dạy cho du khách trên toàn thế giới đến tìm hiểu về văn hóa ẩm thực Huế.
Hai mẹ con chị đã phục dựng nhiều món cung đình từng thất truyền, nổi bật là “nem công, chả phụng” cầu kỳ và tinh xảo. Không dừng lại ở đó, chị còn sáng tạo bánh Cộ Độ, món bánh làm từ hạt sen, bột lá sen và sâm Bố Chính với tạo hình tượng trưng cho bốn mùa mai – lan – cúc – trúc, vừa thanh tao vừa bổ dưỡng.
Mang hồn Huế ra thế giới
Tháng 5 năm 2025, Chương trình xúc tiến du lịch Việt Nam tại châu Âu chính thức khởi động, mở màn bằng chuỗi sự kiện giới thiệu du lịch và văn hóa Việt Nam tại ba quốc gia: Ý, Thụy Sĩ và Pháp. Đây là chương trình quy mô lớn do Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam cùng các đối tác châu Âu phối hợp tổ chức, nhằm quảng bá hình ảnh Việt Nam – điểm đến di sản, văn hóa và ẩm thực – đến cộng đồng quốc tế.
Trong hành trình này, điểm nhấn đặc biệt là sự kiện “Huế lan tỏa bản sắc cố đô tại Geneva, Thụy Sĩ”, nơi tinh hoa văn hoá Huế được tôn vinh và giới thiệu đến bạn bè châu Âu qua âm nhạc, nghệ thuật và ẩm thực cung đình.
Không gian ẩm thực Huế giữa lòng Geneva
Tại Geneva, Không gian Ẩm thực Huế được tổ chức trang trọng, do nghệ nhân ưu tú Phan Tôn Gia Hiền cùng nghệ nhân Phan Tôn Tuệ Minh phụ trách. Hai chị em đã mang đến một phần trình diễn đặc sắc, giới thiệu những món ăn từng xuất hiện trong thực đơn hoàng tộc triều Nguyễn như: Nem công – chả phượng, bánh cung đình, trong đó đặc biệt là bánh Cộ Độ, món bánh được phục dựng từ công thức cổ, thể hiện tinh thần giao hoà giữa nghệ thuật và triết lý sống.
Không chỉ dừng lại ở trình diễn, phần giao lưu “Trải nghiệm ẩm thực cùng nghệ nhân” đã trở thành điểm nhấn độc đáo, thu hút đông đảo khách mời quốc tế. Trong không gian ấm cúng, dưới sự hướng dẫn của nghệ nhân, thực khách tự tay thực hiện nên các món Nem công chả phượng.
Ẩm thực – Cầu nối văn hoá Việt Nam và châu Âu
Sự kiện tại Geneva không chỉ là màn trình diễn ẩm thực mà còn là cầu nối văn hoá giữa Việt Nam và châu Âu.
Những món ăn cung đình Huế, với cách bày biện thanh nhã, hương vị tinh tế, giúp công chúng quốc tế hiểu sâu hơn về sự khéo léo, thẩm mỹ và chiều sâu văn hoá của người Việt.
Theo nghệ nhân ưu tú Phan Tôn Gia Hiền: “Ẩm thực là ngôn ngữ không cần phiên dịch. Khi người ta thưởng thức món ăn bằng tất cả giác quan, họ cũng đang cảm nhận văn hoá, con người và tâm hồn của đất nước ấy.”
Qua hoạt động này, chị cùng các nghệ nhân Huế đã góp phần đưa ẩm thực cung đình trở thành một đại sứ văn hoá sống động, đồng thời khẳng định vị thế của Huế – Kinh đô Ẩm thực Việt Nam trên bản đồ du lịch thế giới.
Với Phan Tôn Gia Hiền, mỗi món ăn là một câu chuyện về quê hương. Từ gian bếp Tịnh Gia Viên đến khán phòng lớn tại Geneva, chị vẫn giữ nguyên tinh thần người phụ nữ Huế, dịu dàng, tinh tế nhưng kiên định và sáng tạo, lặng lẽ lan tỏa bản sắc dân tộc bằng chính ngọn lửa yêu nghề trong đôi tay và trái tim mình.
