Nguyên nhân gây say nắng, say nóng
1.1 Say nắng
Khi lao động hoặc đi quá lâu ngoài trời nắng, nhiều tia nắng sẽ chiếu thẳng vào vùng cổ gáy. Dưới tác dụng liên tục của ánh sáng mặt trời gay gắt, trung tâm điều hòa thân nhiệt cơ thể sẽ bị chấn động làm rối loạn điều hòa thân nhiệt cùng với hiện tượng mất nước cấp của cơ thể.
Say nắng, say nóng không chỉ có biểu hiện: mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt, nhức đầu,... mà còn có thể gây đột quỵ, nếu không xử trí kịp thời. Ảnh: Internet
Như vậy say nắng thường biểu hiện bệnh nặng ngay từ đầu, có thể có nhiều dấu hiệu thần kinh sớm, rất rõ tổn thương có thể hồi phục hoặc không hồi phục. Một số trường hợp có thể có tụ máu dưới màng cứng và trong não.
1.2 Say nóng
Là tình trạng mất nước toàn thể kèm theo rối loạn điều hòa thân nhiệt, rối loạn vận mạch mà bản chất là do trung tâm điều hòa thân nhiệt không thích ứng với điều kiện thời tiết xung quanh. Ánh nắng mặt trời và sức nóng là 2 tác nhân vật lý có thể gây stress với cơ thể. Khi nhiệt độ ngoài trời quá cao, cùng với việc phải phơi mình quá lâu dưới ánh nắng mặt trời hoặc phải làm việc trong điều kiện môi trường nhiệt độ cao nóng bức (hầm lò, trong phòng kín...), hoặc hoạt động thể lực quá sức ở người trẻ (chơi các môn thể thao cường độ cao, làm việc nặng nhọc kéo dài)... sẽ dẫn đến hiện tượng lượng nhiệt sinh ra và lượng nhiệt hấp thu lớn hơn nhiều so với lượng nhiệt cơ thể tỏa ra môi trường xung quanh. Do đó trong say nóng, tình trạng mất nước toàn thể là chủ yếu.
2. Biểu hiện khi bị say nắng, say nóng
Một đặc điểm chung là cả say nóng và say nắng đều dẫn đến một tình trạng tăng thân nhiệt. Khi thân nhiệt tăng sẽ dẫn tới tăng quá trình đào thải mồ hôi làm cơ thể mất một lượng nước lớn, hiện tượng này nếu không được bù kịp thời sẽ dẫn tới hậu quả giảm khối lượng tuần hoàn gây trụy tim mạch, rối loạn chất điện giải nặng có thể gây tử vong. Một yếu tố nguy cơ nữa khi nhiệt độ cơ thể tăng cao sẽ gây rối loạn hoạt động chức năng của rất nhiều cơ quan như tim mạch, hô hấp, thần kinh...
Các biểu hiện của say nắng, say nóng có thể tùy theo mức độ tăng thân nhiệt và thời gian. Có thể từ những biểu hiện nhẹ ban đầu là tăng nhịp tim, tăng nhịp thở, hồi hộp trống ngực rồi đến trạng thái mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt, nhức đầu, tay chân rã rời, kích thích nhẹ, khó thở tăng dần, chuột rút... và cuối cùng là ngất, hôn mê, trụy tim mạch, tử vong.
Bạn có thể sử dụng một số bài thuốc nam đơn giản, dễ làm có tác dụng chữa say nắng, say nóng hiệu quả dưới đây.
Bài 1: Lá hương nhu tươi 50g (khoảng 1 nắm), muối ăn 1g.
Cách dùng:
Rửa sạch hương nhu, cho muối vào, giã nát, cho vào 150ml nước đun sôi để nguội, nghiền kỹ, dùng vải thưa sạch lọc vắt lấy nước uống một lần. Trẻ em tùy tuổi mà uống ít đi. Sau đó 2 - 3 giờ, nếu bệnh nhân còn mệt, khát nước, cho uống thêm lần nữa.
Bài 2: Lá tre tươi 30g, lá hương nhu tươi 30g, gừng tươi 3 lát.
Cách dùng:
Cho vào ấm sắc với 300ml nước, còn 200ml cho bệnh nhân uống một lần. Trẻ em tùy tuổi mà giảm liều lượng.
Bài 3: Lá tre tươi 12g, hương nhu tươi 16g, rau má tươi 12g, củ sắn dây 12g.
Cách dùng:
Cho vào ấm, sắc với 300ml nước lấy một nửa. Người lớn ngày uống hai lần. Trẻ em tùy tuổi uống ít hơn.
Bài 4:
Tô diệp 200g, cát căn 400g, hương nhu 200g, cam thảo 60g, hoạt thạch 400g, bạch phàn (phi) 40g, trần bì 60g, bạc hà 100g, bán hạ (chế) 60g.
- Chủ trị: Cảm mạo về mùa hè do thử thấp (nắng nóng và độ ẩm) gây ra với các triệu chứng như người nóng rét, đau đầu, khát nước, nước tiểu đỏ, ho đờm, hoặc có nôn mửa, tiêu chảy…
- Cách dùng – liều lượng: Tất cả các vị phơi sấy khô, tán bột mịn, trộn đều.
+ Trẻ em: 1-5 tuổi mỗi lần uống 2-4g.
- 6-10 tuổi mỗi lần uống 4-6g.
- 10-16 tuổi mỗi lần uống 6-8g.
+ Người lớn mỗi lần uống 8-12g.
Ngày uống 2 lần (sáng, chiều), hãm với nước sôi, gạn lấy nước thuốc uống (nếu uống bột không hãm thì giảm liều xuống một nửa).
Uống xong nằm nghỉ thấy ra mồ hôi thì ngừng thuốc.
- Kiêng kỵ: Không ăn chất cay nóng và sống lạnh.
Trường hợp sốt cao mê sảng, sốt âm ỉ, sốt về đêm, ít ngủ, táo và trường hợp cảm lạnh về mùa đông không dùng.
