Nghệ thuật trà – từ cội nguồn Á Đông
Trà không chỉ là một loại thức uống. Ở nhiều nền văn hoá Á Đông, trà được xem như biểu tượng của sự tinh khiết, tỉnh thức và gắn kết. Người Trung Hoa từ hàng nghìn năm trước đã phát triển “trà đạo” với nhiều quy tắc và phép tắc cầu kỳ, trong đó từng cánh trà, dòng nước hay cách rót đều mang ý nghĩa riêng. Ở Nhật Bản, trà đạo trở thành một nghi lễ mang màu sắc thiền định, nơi người uống không đơn thuần là nếm vị trà mà còn hướng tới sự tĩnh lặng và chánh niệm.
Với người Việt, chén trà từ lâu gắn với đời sống thường nhật. Ở làng quê Bắc Bộ, ấm trà xanh đặt giữa sân gạch là nơi gắn kết láng giềng. Ở Huế hay Hà Nội, trà sen Tây Hồ, trà ướp nhài hay trà móc câu là tinh hoa ẩm thực truyền thống, được dùng trong những dịp trọng đại hay tiếp đãi khách quý. Trà, theo cách đó, trở thành “ngôn ngữ không lời” để bày tỏ sự trân trọng và hiếu khách.
Điểm chung trong nghệ thuật trà Á Đông là sự chậm rãi và tinh tế. Từ lúc chọn trà, đun nước, tráng ấm cho đến thưởng thức, mỗi bước đều là một nhịp chậm, giúp người ta dừng lại trong thế giới vốn nhiều hối hả.
Trà trong đời sống hiện đại
Nhưng khi nhịp sống đô thị ngày càng gấp gáp, việc ngồi hàng giờ bên một ấm trà truyền thống dường như trở nên xa xỉ. Người trẻ tiếp cận trà theo một cách khác: nhanh gọn, tiện lợi nhưng vẫn cần sự mới mẻ. Trà sữa, trà hoa quả, hay cold brew tea xuất hiện khắp các thành phố châu Á, phản ánh nhu cầu thưởng trà nhẹ nhàng, hợp thời và gần gũi hơn.
Tuy nhiên, sự tìm kiếm không chỉ dừng ở tính tiện lợi. Một bộ phận giới trẻ ngày nay quan tâm nhiều hơn đến trải nghiệm văn hoá, đến câu chuyện phía sau mỗi loại trà. Họ tò mò về nguồn gốc búp trà, cách lên men, hay ý nghĩa lịch sử của một danh trà. Và họ muốn biến việc uống trà thành một trải nghiệm mang tính cá nhân hóa, sáng tạo, thay vì lặp lại những nghi lễ cứng nhắc.
Chính từ nhu cầu này, nhiều hình thức thưởng trà mới đã ra đời: quán trà thiết kế tối giản lấy cảm hứng từ phong cách Nhật, cocktail bar ứng dụng trà vào công thức pha chế, hay những mô hình omakase tea – nơi khách được dẫn dắt qua một hành trình trà đa tầng, kết hợp cùng món ăn, tráng miệng.
Tea Omakase – một cách “tái định nghĩa” chén trà
Lấy cảm hứng từ omakase trong ẩm thực Nhật Bản – hình thức để đầu bếp toàn quyền quyết định thực đơn và cách dẫn dắt bữa ăn, tea omakase đem đến một trải nghiệm tương tự với trà. Khách không chọn sẵn loại trà mình muốn, mà sẽ được thưởng thức lần lượt nhiều vòng trà, mỗi vòng gắn với một hương vị, một câu chuyện khác nhau.
Tại TP.HCM, FUFU Tea Art là một trong những không gian áp dụng mô hình này. Người sáng lập vốn sinh ra tại Hàng Châu, nơi được xem là cái nôi của trà Trung Quốc – và lớn lên trong gia đình có truyền thống làm trà. Sau nhiều năm du học, du lịch, họ cùng một người bạn Việt Nam xây dựng FUFU như nơi lưu giữ tình yêu trà nhưng đồng thời mở ra cách thưởng trà hiện đại.
Một buổi omakase tea tại đây có thể kéo dài sáu vòng, đưa khách đi từ hồng trà Kim Tuấn Mi, một trong Thập Đại Danh Trà Trung Hoa cho đến những biến tấu sáng tạo như cocktail pha cùng trà, hay món tráng miệng từ thanh trà phổ nhĩ có kết cấu như thạch. Xen kẽ mỗi vòng trà là một món ăn nhỏ hoặc bánh ngọt, giống như cách một bữa omakase sushi thường kèm những phần “chuyển vị”.
Điểm thú vị là trải nghiệm này không đặt ra yêu cầu về kiến thức. Người tham gia có thể hoàn toàn xa lạ với khái niệm “nước thứ ba” hay “hậu ngọt”, nhưng vẫn tìm thấy sự thú vị trong cách cầm một chén khải men gốm, ngửi mùi hương từ cánh trà nóng, hoặc đơn giản là để hương vị lan dần trong miệng. Chính sự “không áp lực” này khiến tea omakase phù hợp với người trẻ, những người muốn vừa tìm hiểu văn hoá, vừa tận hưởng theo cách riêng.
Ngoài omakase tea, FUFU còn có cocktail trà, bánh a la carte như tofu cheesecake hay trà lạnh Sencha, cũng như các sản phẩm trà cụ thủ công. Những yếu tố này cho thấy trà có thể bước ra khỏi khung truyền thống để trở thành một phần của đời sống sáng tạo.
Khi truyền thống và hiện đại giao thoa
Sự xuất hiện của những không gian như FUFU Tea Art cho thấy trà vẫn giữ vị trí quan trọng trong đời sống, nhưng cách tiếp cận đã thay đổi. Thế hệ trẻ không phủ nhận giá trị truyền thống, mà họ “tái định nghĩa” nó để phù hợp với nhịp sống và nhu cầu hiện tại.
Ở khía cạnh nào đó, trà vẫn là “khoảng lặng”, nhưng khoảng lặng ấy có thể diễn ra bên ánh đèn của một quán bar nhỏ, giữa âm nhạc jazz, hay trong một buổi omakase có sự sắp đặt tinh tế. Dù trong bối cảnh nào, trà vẫn giữ vai trò kết nối: giữa con người với nhau, và giữa hiện tại với quá khứ.
Như vậy, thay vì đối lập, truyền thống và hiện đại đang bổ sung cho nhau. Một chén trà hôm nay có thể vừa mang âm hưởng nghìn năm, vừa phảng phất tinh thần sáng tạo của thế hệ mới. Và chính sự linh hoạt ấy đã giúp trà, thứ thức uống tưởng chừng quen thuộc tiếp tục sống động trong đời sống văn hoá đương đại.
