“Net Zero Tour” là khái niệm về các chuyến du lịch được tổ chức nhằm giảm thiểu tối đa lượng khí thải carbon ra môi trường. Từ khâu vận chuyển, lưu trú, ăn uống đến các hoạt động tham quan đều được thiết kế với mục tiêu thân thiện với môi trường.
Xu hướng du lịch mới này hoàn toàn phù hợp với Chiến lược Quốc gia về tăng trưởng xanh. Phát triển du lịch bền vững và bao trùm trên nền tảng tăng trưởng xanh không chỉ tối ưu hóa đóng góp của ngành du lịch mà còn hỗ trợ mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc. Cụ thể, du lịch xanh cần được gắn kết chặt chẽ với việc bảo vệ và gìn giữ môi trường, đồng thời duy trì cuộc sống của cộng đồng địa phương một cách bền vững. Vượt xa những mục tiêu thông thường, du lịch Net Zero hướng đến giảm thiểu và tiến tới loại bỏ hoàn toàn khí thải carbon, góp phần hạn chế những tác động tiêu cực đến hoạt động du lịch và môi trường toàn cầu.
Giàu tiềm năng phát triển
Trong thời gian qua, phong trào du lịch Net Zero tại Việt Nam đã thu hút sự quan tâm rộng rãi, thể hiện cam kết mạnh mẽ trong việc giảm thiểu phát thải khí nhà kính và hướng tới phát triển bền vững. Ngoài các dự án lớn như Hiệp hội Du lịch Việt Nam tổ chức Dự án “Giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch Việt Nam” do Chương trình Tài trợ các dự án nhỏ của Quỹ Môi trường Toàn cầu, Chương trình Phát triển LHQ (UNDP/GEF-SGP) tài trợ thực hiện trong hai năm 2023-2024, một số mô hình du lịch Net Zero cũng đã được thí điểm tại các địa phương, góp phần mở ra những giải pháp bền vững cho ngành du lịch trong nước.
Một trong những ví dụ tiêu biểu cho du lịch Net Zero là tour “Một ngày Du lịch Net Zero” tại Huế. Hành trình này sử dụng các phương tiện chuyển đổi xanh như xe ô tô điện tiết kiệm năng lượng và xe đạp thân thiện với môi trường. Các vật dụng trong chuyến đi cũng được thiết kế bền vững: chai thủy tinh thay thế chai nhựa, túi vải thay cho túi ni lông. Du khách sẽ dừng chân tại hai điểm đến thuộc Dự án "Huế – Đô thị giảm nhựa ở miền Trung Việt Nam": làng sinh thái Thủy Biều và KODO Hue Hub – tổ hợp văn hóa, giáo dục và nghệ thuật độc đáo. Điểm nhấn của hành trình là hoạt động chèo thuyền SUP ngắm hoàng hôn, kết hợp vớt rác để bảo vệ nguồn nước sông Hương. Bữa ăn thực dưỡng trong tour ưu tiên sử dụng nguyên liệu địa phương với lượng vừa đủ nhằm tránh lãng phí. Ngoài ra, du khách còn góp phần ủng hộ cộng đồng qua việc mua đặc sản tại địa phương.
Bà Nguyên Anh - CEO của Công ty Cổ phần Du lịch iVietnam, đơn vị tổ chức tour chia sẻ: “Net Zero Tour được triển khai vào đầu năm 2024. Đối tượng chủ yếu là khách nước ngoài. Nhưng sau một thời gian thực hiện và tổ chức thì sản phẩm du lịch này được đông đảo khách Việt quan tâm. Mùa của khách nước ngoài thì trung bình mỗi ngày 3-5 khách lẻ, còn phục vụ đoàn thì khoảng 10-30 khách. Còn mùa khách nội địa thì số lượng khách đông hơn từ 40-50 khách/đoàn”.
Đánh giá về tiềm năng và thế mạnh khi triển khai Net Zero Tour ở Việt Nam hiện nay, bà Nguyễn Nguyệt Vân Khanh – Giám đốc Ban Tiếp thị Công ty Vietravel chia sẻ: “Việt Nam có tiềm năng rất lớn để phát triển du lịch theo hướng Net Zero nhờ vào hệ sinh thái đa dạng, sự quan tâm của Chính phủ đối với phát triển bền vững, cũng như sự thay đổi trong nhận thức của du khách. Chúng tôi nhận thấy có khá nhiều tiềm năng để phát triển loại hình du lịch này: Tài nguyên thiên nhiên phong phú; Xu hướng tiêu dùng xanh ngày càng gia tăng; Chính phủ đang thúc đẩy du lịch bền vững, với nhiều chính sách khuyến khích doanh nghiệp áp dụng mô hình giảm phát thải, sử dụng năng lượng tái tạo và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên; Các doanh nghiệp lớn đã và đang tích cực triển khai các mô hình du lịch xanh, hợp tác với các đối tác để sử dụng phương tiện không phát thải, giảm rác thải nhựa và nâng cao nhận thức của du khách về trách nhiệm với môi trường.
Hiện nay, Vietravel đang tích cực triển khai các sản phẩm du lịch Net Zero nhằm hướng đến việc phát triển bền vững và giảm thiểu tác động đến môi trường. Có thể nói, đây là một trong những chiến lược quan trọng của chúng tôi trong hành trình trở thành Doanh nghiệp Xanh, phù hợp với xu hướng toàn cầu và định hướng phát triển du lịch bền vững tại Việt Nam”.
Theo đó, Vietravel cũng đã cho ra mắt dòng sản phẩm du lịch Net Zero, tập trung vào việc giảm thiểu và bù đắp lượng khí thải carbon trong toàn bộ hành trình du lịch. Một trong những chương trình tiêu biểu là hành trình khám phá miền Tây: Thủ phủ dừa Bến Tre - Hộ chiếu “Net Zero” - Nông trại Hải Vân - Rừng nguyên sinh Vàm Hồ.
Chuyến đi được thiết kế nhằm mang đến trải nghiệm gần gũi với thiên nhiên, kết hợp tham quan các điểm đến xanh, tìm hiểu văn hóa bản địa và tham gia trực tiếp vào các hoạt động du lịch có trách nhiệm với thiên nhiên và cộng đồng. Tour sử dụng các phương tiện di chuyển thân thiện với môi trường, ưu tiên xe điện và thuyền máy sinh học nhằm giảm phát thải carbon. Du khách sẽ ghé thăm Nông trại Hải Vân, nơi áp dụng mô hình nông nghiệp hữu cơ, và Rừng ngập mặn Vàm Hồ – một khu bảo tồn thiên nhiên đa dạng. Ngoài ra, du khách còn tham gia vào các hoạt động ý nghĩa như trồng cây, khám phá hệ sinh thái rừng ngập mặn và học cách bảo tồn tài nguyên thiên nhiên.
Vẫn còn nhiều thách thức
Nhìn chung, du lịch Net Zero là xu hướng tất yếu và mang lại nhiều lợi ích cho môi trường cũng như ngành du lịch Việt Nam. Dù vậy, xu hướng này vẫn còn nhiều thách thức, cần sự chung tay của doanh nghiệp, chính phủ và cả cộng đồng.
CEO của iVietnam bộc bạch: “Khó khăn lớn nhất là trong quá trình khách đi tham quan tại các điểm đến và sử dụng dịch vụ ăn uống, nhân viên điều hành của chúng tôi phải theo dõi lượng rác thải nhựa thải ra từ du khách. Chúng tôi hạn chế tối thiểu lượng rác thải tại các điểm đến, thu gom và cân đo để kiểm soát. Như chúng ta đều biết, lượng rác thải nhựa thải ra môi trường tại các điểm du lịch ngày càng tăng, đe dọa nghiêm trọng và trực tiếp đến ngành du lịch. Trong quá trình thực hiện dự án, khó khăn nhất là việc cam kết xanh với những nhà cung ứng tại điểm đến và phối hợp chặt chẽ với người dân địa phương. Bên cạnh đó, thay đổi tư duy khách hàng (khách Việt) trong việc lựa chọn sản phẩm du lịch trách nhiệm luôn cần có sự kiên trì và nỗ lực hơn”.
Bà Nguyễn Nguyệt Vân Khanh cũng cho rằng, doanh nghiệp du lịch cần hợp tác với chính quyền địa phương, tổ chức bảo vệ môi trường và các đối tác để xây dựng hệ sinh thái du lịch bền vững. Tăng cường truyền thông về du lịch Net Zero, hướng dẫn du khách thay đổi thói quen tiêu dùng theo hướng xanh, chẳng hạn như sử dụng đồ tái chế, hạn chế rác thải nhựa, tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường… Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng cần có thêm các chính sách ưu đãi như hỗ trợ tài chính, giảm thuế hoặc khuyến khích các mô hình sáng tạo trong lĩnh vực du lịch bền vững.
Nhìn chung, du lịch Net Zero là một hướng đi đầy tiềm năng, tuy nhiên để thực sự mang lại hiệu quả tốt nhất cần có cách tiếp cận thận trọng và khoa học. Mặc dù đã có nhiều hoạt động truyền thông và trải nghiệm thực tế, nhưng còn nhiều ý kiến cho rằng tour Net Zero chưa tạo ra sự khác biệt rõ rệt so với du lịch xanh đã quá quen thuộc.
Để Net Zero tour thu hút khách và hiệu quả hơn không chỉ tập trung vào yếu tố bảo vệ môi trường. Như bà Nguyễn Nguyệt Vân Khanh đã đúc kết: “Tour Net Zero cần mang lại trải nghiệm độc đáo như tham gia các hoạt động tái tạo hệ sinh thái, khám phá địa phương theo cách bền vững, thử nghiệm ẩm thực hữu cơ hoặc ngủ tại các khu lưu trú sinh thái. Hay những tour kết hợp với yếu tố văn hóa địa phương, chẳng hạn như tìm hiểu nghề thủ công truyền thống, tham gia vào các hoạt động bảo tồn di sản, sẽ giúp du khách cảm nhận giá trị sâu sắc hơn. Song song đó, cần xây dựng các tour linh hoạt, cho phép du khách lựa chọn mức độ cam kết Net Zero mà họ muốn tham gia, từ việc sử dụng phương tiện xanh, chọn khách sạn sinh thái đến đóng góp vào quỹ bù đắp carbon…”.
