Làng Chuông cách trung tâm thành phố Hà Nội khoảng 30 km. Nhờ vị trí địa lý thuận lợi “nhất cận thị, nhị cận giang, tam cận lộ” - vừa gần các trung tâm lớn, cạnh sông Đáy lại có nhiều tuyến đường giao thương chạy qua nên người dân làng Chuông có điều kiện phát triển nghề truyền thống.
Từ đây, mỗi năm hàng vạn chiếc nón đi theo thương lái đến khắp mọi miền tổ quốc, góp phần làm đẹp cho hình ảnh đất nước, làm dày nét văn hóa dân tộc suốt hàng nghìn năm. Chẳng thế mà người dân làng Chuông vẫn truyền cho thế hệ sau câu nói “Muốn ăn cơm trắng cá trê/Muốn đội nón tốt tìm về làng Chuông”.
Chợ Chuông họp ngay tại đình Chuông, nơi có diện tích hơn 400 m nhưng có thể chứa vài trăm người tới xem hàng cùng lúc. Chợ nón họp vào các ngày 4, 10, 14, 24 và 30 âm lịch hàng tháng, chỉ trong vòng 2 tiếng từ 4 giờ đến 6 giờ sáng là chợ tan.
Không chỉ ở trong khuôn viên đình, bên ngoài cổng đình, xung quanh các ngõ nhỏ đều tập trung kẻ bán người mua đông đúc. Do nhu cầu mua cao nên lượng sản xuất đương nhiên sẽ lớn, vậy nên cảnh “trăm người bán vạn người mua” ở đây là có thật. Nón lá ở đây tùy vào chất lượng mà có giá dao động từ 20 nghìn đồng, cao hơn thì 40 nghìn, 60 nghìn thậm chí cả trăm nghìn đồng/chiếc nón. Hầu hết người bán nón bán theo lô, mỗi lô gồm 10 nón xếp chồng chứ không bán lẻ.
Việc thẩm định nón chủ yếu dựa vào kinh nghiệm của người mua, nón càng trắng càng thể hiện tay nghề cao, đường kim mũi chỉ tỉ mỉ thì giá thành sẽ càng tốt.
Theo người dân ở đây chia sẻ, lá làm nón lấy từ Hương Sơn – Hà Tĩnh về sẽ phơi 3 nắng trên sườn đê, sau đó lại phơi sương cho ẩm, thắt đủ xương nón 16 vòng bằng tay, đây là điều tiên quyết quyết định đến chất lượng chiếc nón. Nón sau khi thắt phải tròn vành vạnh, các vòng chắc chắn, lá nón ngả màu trắng ngà nịnh mắt, khuôn đẹp, quả nón đẹp, đường kim mũi chỉ đẹp, vậy nên nón làng Chuông nổi tiếng bền, thẩm mĩ cao.
Do hầu hết người dân làng đều sinh sống bằng nghề truyền thống nên chiếc nón và chợ Chuông trở thành nét sinh hoạt, nét văn hóa in sâu vào tiềm thức mỗi người.
Đi chợ Chuông, dù có vẻ hơi sớm nhưng với những ai chịu bỏ thời gian thì hoàn toàn xứng đáng vì du khách sẽ được trải nghiệm không gian văn hóa truyền thống, cảnh giao thương tấp nập lẫn trực tiếp xem người dân làm nón ngay tại chợ. Những đôi bàn tay thoăn thoắt đan xương nón vào nhau, rồi khéo léo lồng lá vào từng lớp xương, đan kim tỉ mỉ quả thực không dễ để bắt gặp lúc thường nhật.
Đã từng có thời gian nón lá bị xem nhẹ do gặp phải cạnh tranh từ các mặt hàng mũ vải, mũ công nghiệp nhưng bởi tính tiện dụng, giá thành rẻ lại gắn bó với đời sống từ lâu nên vài năm gần đây, nghề làm nón làng Chuông lại có bước phát triển hơn.
Ngoài làm nón truyền thống như nón chóp, nón ba tầm, nón quai thao… người dân còn sản xuất thêm các mặt hàng nón phục vụ du lịch, nón lưu niệm hay một số mặt hàng mĩ nghệ, trang trí qua đó vừa đa dạng sản phẩm lại giúp tăng thêm thu nhập. Thậm chí một số doanh nghiệp làm nón ở đây còn xuất khẩu nón sang các nước Nhật Bản, Pháp, Nga, Thái Lan, Hàn Quốc, con số lên đến 30 nghìn chiếc mỗi tháng.
Đó là nền tảng để làng Chuông tiến thêm một bước nữa, song song phát triển du lịch gắn với làng nghề. Một số doanh nghiệp lữ hành đã tổ chức tour thăm làng Chuông riêng. Ngoài tham quan, có doanh nghiệp hoặc du khách còn ký kết hợp tác ngay tại làng.
