Farmstay nông nghiệp, điểm giao thoa giữa trải nghiệm và nghỉ dưỡng trong du lịch canh nông Đà Lạt

Trong dòng chảy đó, farmstay nông nghiệp đã nổi lên như một điểm sáng, nơi hội tụ của nghỉ dưỡng sinh thái, khám phá văn hóa bản địa và kết nối cộng đồng.

Farmstay là mô hình lưu trú độc đáo kết hợp giữa nghỉ dưỡng và các hoạt động canh tác nông nghiệp, giúp du khách không chỉ nghỉ ngơi mà còn trực tiếp tham gia các công việc thường nhật của người nông dân như trồng rau, thu hoạch trái cây, chăm sóc vườn tược, chế biến nông sản. Tại Đà Lạt, vùng đất nổi tiếng với khí hậu ôn đới quanh năm, thổ nhưỡng màu mỡ, cảnh quan đồi núi xanh mát và truyền thống canh tác nông nghiệp lâu đời, mô hình farmstay phát triển đa dạng từ quy mô hộ gia đình đến doanh nghiệp chuyên nghiệp. Những vườn dâu tây treo giàn, luống rau thủy canh trong nhà kính, đồi cà phê Arabica, ruộng hoa lavender tím ngắt, hay những thửa atiso xanh mát… đều trở thành không gian sống động cho du khách trải nghiệm.

Không giống với khách sạn hay resort cao cấp vốn mang tính tách biệt, farmstay mở ra không gian sống gần gũi, chan hòa với thiên nhiên, nơi mỗi sáng sớm bạn có thể thức dậy giữa làn sương mỏng, nhấm nháp tách trà atiso nóng trong tiếng chim hót, và bắt đầu một ngày làm nông đầy thi vị. Điểm hấp dẫn của farmstay nằm ở việc du khách không chỉ "xem" mà còn được "làm" trở thành một phần trong sinh hoạt nông nghiệp và cộng đồng địa phương. Họ có thể cùng chủ nhà ra vườn gieo hạt, học cách bón phân hữu cơ, thu hoạch nông sản, hay chế biến đặc sản từ nguyên liệu vườn nhà như mứt hồng, rượu cần, trà hoa atiso. Bên cạnh đó, nhiều farmstay còn kết hợp không gian văn hóa: giao lưu cồng chiêng với người K’Ho, đốt lửa trại, nghe kể chuyện sử thi, học dệt thổ cẩm, làm bánh tráng nướng, hay cùng gia đình bản địa chế biến bữa cơm tối từ rau củ sạch.

Mỗi hoạt động ấy không đơn thuần là trải nghiệm, mà là sự kết nối giữa con người với thiên nhiên, giữa du khách với bản địa, giữa hiện đại và truyền thống. Đây chính là một phần trong xu hướng du lịch chậm (slow travel) đang được nhiều du khách quốc tế yêu thích du lịch để sống chứ không chỉ để xem. Một trong những xu hướng được chú trọng trong phát triển farmstay Đà Lạt là phục vụ cho đối tượng học sinh, sinh viên với hình thức du lịch học tập. Nhiều trường học tại TP.HCM, Bình Dương, Nha Trang… đã tổ chức các chương trình ngoại khóa kết hợp trải nghiệm nông nghiệp tại các farmstay. Tại đây, trẻ em không chỉ được học cách trồng cây, chăm rau, phân biệt nông sản sạch mà còn được tiếp cận với khái niệm nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp tuần hoàn và bảo vệ môi trường. Những hoạt động như gieo hạt, làm đất, thu hoạch cà chua, làm compost… giúp trẻ hình thành nhận thức sinh thái từ sớm. Không gian học tập ngoài trời, không bị bó hẹp bởi sách vở lớp học, mang lại hiệu quả giáo dục toàn diện vừa học, vừa chơi, vừa trưởng thành. Đây là hướng đi cần được nhân rộng trong bối cảnh giáo dục Việt Nam đang chuyển dịch mạnh mẽ sang phương pháp giáo dục trải nghiệm và thực hành.

Farmstay không chỉ đơn thuần là sản phẩm du lịch mà còn là mô hình phát triển kinh tế nông thôn hiệu quả. Khi chuyển đổi từ mô hình sản xuất nông nghiệp thuần túy sang kết hợp du lịch, người nông dân không chỉ bán được sản phẩm mà còn bán được trải nghiệm. Giá trị của mỗi ký rau, mỗi hộp mứt, mỗi chậu hoa được nâng lên khi đi kèm với câu chuyện, với quy trình sản xuất minh bạch, và với sự kết nối cảm xúc của du khách. Thực tế cho thấy, nhiều hộ nông dân tại các vùng như Trạm Hành, Xuân Thọ, Lát, Đạ Sar… đã tăng gấp đôi thu nhập nhờ mô hình farmstay. Đồng thời, farmstay cũng giúp giữ chân lao động trẻ tại địa phương, khơi dậy tinh thần khởi nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp kết hợp dịch vụ, tạo ra những sản phẩm du lịch OCOP sáng tạo và bền vững.

Theo thống kê toàn tỉnh Lâm Đồng có 33 điểm du lịch canh nông, với tổng vốn đầu tư đạt khoảng 377 tỷ đồng, diện tích khoảng 300 ha. Năm 2023: có 3 mô hình tiêu biểu đạt chuẩn quốc tế, mỗi điểm đón ≥500 000 khách và doanh thu đạt 500 000 USD/năm (≈ 12 tỷ đồng/điểm).

Theo Sở VHTTDL, từ 2018 đến nay, Đà Lạt đón khoảng 7 triệu lượt khách trải nghiệm du lịch canh nông. Một số doanh nghiệp (như trồng chè hữu cơ trên 6 ha) chỉ trồng bán nông nghiệp đã thu khoảng 20 tỷ đồng/năm, nhưng khi kết hợp du lịch canh nông, doanh thu tăng lên 100–120 tỷ đồng/năm, gấp 5–6 lần, phân tích 3 năm gần đây:

Qua đó cho thấy mô hình du lịch canh nông (farmstay) giúp tăng doanh thu gấp 3–6 lần so với nông nghiệp thuần túy, tạo ra giá trị kinh tế vượt trội và đạt hiệu quả rất cao. Du lịch canh nông tại Đà Lạt, Lâm Đồng trong giai đoạn 2022–2024 đã thu hút 2–4 triệu khách/năm, đầu tư hàng trăm tỷ đồng, và tạo ra doanh thu ước tính vài trăm tỷ đến ngàn tỷ/năm, với lợi thế mang lại giá trị tăng gấp nhiều lần so với nông nghiệp truyền thống.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành công ban đầu, mô hình farmstay cũng đang đối mặt với nhiều thách thức: thiếu chính sách quản lý chuyên biệt, chất lượng dịch vụ không đồng đều, thiếu nhân lực chuyên môn, và đặc biệt là tình trạng phát triển tự phát theo phong trào. Một số farmstay hiện nay vẫn chưa đảm bảo yếu tố trải nghiệm thực chất, mà chỉ tập trung vào cảnh quan để phục vụ nhu cầu check-in, bỏ quên yếu tố nông nghiệp cốt lõi của sản phẩm. Điều này dễ làm mất lòng tin du khách và giảm giá trị bền vững của mô hình. Để farmstay thực sự trở thành một phần chiến lược trong phát triển du lịch canh nông Đà Lạt, cần thiết xây dựng bộ tiêu chí đánh giá farmstay, hỗ trợ đào tạo chuyên môn, quy hoạch vùng phát triển farmstay theo hướng sinh thái và cộng đồng, đồng thời kết nối farmstay vào chuỗi sản phẩm du lịch chung của tỉnh.

Một số điểm du lịch farmstay nổi tiếng tại Đà Lạt:

1. Làng Hoa Vạn Thành

Địa chỉ: 43 Vạn Hạnh, Phường 5, TP. Đà Lạt

Nét nổi bật: Là một trong những làng hoa truyền thống lâu đời nhất Đà Lạt, nơi đây trồng các loài hoa đặc sản như hồng, cúc, ly, cẩm chướng…

Hoạt động trải nghiệm: Tham quan vườn hoa trong nhà kính; Tìm hiểu kỹ thuật trồng hoa ứng dụng công nghệ cao; Tự tay cắt, bó hoa làm quà lưu niệm.

2. Vườn Dâu Tân Tiến – Dâu Tây Công Nghệ Cao

Địa chỉ: Khu Vực Đa Phú hoặc Phường 7

Nét nổi bật: Trồng dâu tây thủy canh theo chuẩn công nghệ Israel.

Hoạt động trải nghiệm: Tự hái dâu tại vườn;  Giới thiệu quy trình chăm sóc, dinh dưỡng và phòng trừ sâu bệnh bằng phương pháp sinh học;  Mua đặc sản làm từ dâu: mứt, siro, nước ép…

3. Nông trại Cầu Đất Farm

Địa chỉ: Cầu Đất, xã Xuân Trường, TP. Đà Lạt

Nét nổi bật: Kết hợp giữa nông nghiệp hữu cơ, sản xuất trà truyền thống và không gian nghỉ dưỡng.

Hoạt động trải nghiệm: Tham quan đồi chè Cầu Đất; Trải nghiệm chế biến trà, rang cà phê tại chỗ; Chụp ảnh “sống ảo” tại các khu nhà gỗ, đồi thông và đồi chè xanh mướt.

4. Trang trại rau thủy canh Biofresh

Địa chỉ: Hồ Than Thở, TP. Đà Lạt

Nét nổi bật: Mô hình trồng rau thủy canh khép kín, ứng dụng công nghệ châu Âu.

Hoạt động trải nghiệm: Tham quan dây chuyền trồng và thu hoạch rau sạch; Mua rau tại vườn, dùng tại chỗ trong các món ăn tươi sạch; Giao lưu, học hỏi kiến thức trồng rau không đất.

5. Trang trại nuôi cừu và mô hình nông nghiệp hữu cơ Puppy Farm

Địa chỉ: Cam Ly, TP. Đà Lạt

Nét nổi bật: Kết hợp giữa chăn nuôi cừu, vườn hoa, dâu tây và vườn rau theo mô hình "all-in-one".

Hoạt động trải nghiệm: Cho cừu ăn, chụp ảnh với động vật; Hái dâu, cà chua bi, rau củ tại vườn; Mua sản phẩm sạch về làm quà.

6. Nông trại Organic Langbiang Farm

Địa chỉ: Gần khu vực chân núi Langbiang, huyện Lạc Dương

Nét nổi bật: Hướng tới phát triển nông nghiệp bền vững và kết hợp với du lịch cộng đồng người dân tộc K’Ho.

Hoạt động trải nghiệm: Tham quan quy trình canh tác hữu cơ; Dùng bữa với người bản địa bằng rau củ tại vườn; Học làm nông dân một ngày – trồng, thu hoạch, chế biến món ăn.

7. Trang trại Atiso và Dược Liệu Lâm Đồng

Địa chỉ: Trại Mát hoặc tuyến đường đèo Mimosa

Nét nổi bật: Gắn liền với các loại cây dược liệu nổi tiếng của Đà Lạt như Atiso, đinh lăng, hồng sâm, actiso đỏ...

Hoạt động trải nghiệm: Tìm hiểu quy trình trồng và thu hái atiso; Thưởng thức trà atiso, cao atiso nguyên chất; Học cách sơ chế và sử dụng cây thuốc trong đời sống.

8. Farmstay Đà Lạt – Mô hình du lịch nghỉ dưỡng kết hợp canh tác

Các địa điểm nổi bật: Green Box Farm, Vườn Thượng Uyển Bay, 5G Farmstay, Twin Beans Farm...

Nét nổi bật: Khách lưu trú tại nông trại, trực tiếp tham gia các hoạt động nông nghiệp.

Hoạt động trải nghiệm: Làm nông dân một ngày: gieo hạt, chăm rau, thu hoạch; Tham gia lớp học chế biến nông sản địa phương; Nghỉ dưỡng giữa không gian thiên nhiên, gần gũi và tách biệt với phố thị.

Mỗi farmstay là một điểm chạm của cảm xúc, nơi con người được sống giữa thiên nhiên, làm bạn với đất đai, cây trái, và tìm thấy sự an yên trong nhịp sống chậm rãi. Trong chiến lược phát triển du lịch Đà Lạt theo hướng xanh, bản sắc, bền vững, mô hình farmstay không chỉ là điểm đến lý tưởng, mà còn là một triết lý sống, một lựa chọn trách nhiệm với môi trường và cộng đồng. Farmstay nông nghiệp Đà Lạt, nơi mỗi mảnh đất, mỗi luống rau, mỗi nụ hoa không chỉ là sản phẩm du lịch, mà là câu chuyện, là trải nghiệm, là hành trình tìm về những giá trị nguyên bản nhất của con người trong mối quan hệ hài hòa với thiên nhiên.