Hằng năm, cứ đến ngày 14-15 tháng 7 âm lịch, các gia đình dân tộc Tày, Nùng trên địa bàn huyện Lục Yên (Yên Bái) lại tạm gác mọi công việc đồng áng để chuẩn bị ăn Tết rằm tháng bảy. Mọi người trong gia đình quây quần làm bánh chuối, thịt vịt để cúng tổ tiên, chuẩn bị đồ lễ để Pay Tái/Pây Tái - đi Tết nhà ngoại.
Pay Tái (Về ngoại) là tết truyền thống có từ lâu đời của đồng bào các dân tộc Tày, Nùng các tỉnh miền núi phía Bắc. Ngày tết này được tổ chức với ý nghĩa người con gái sau khi đi lấy chồng, quanh năm phải cùng chồng lo toan công việc ở nhà chồng, nên cứ đến ngày mùng 1 tháng giêng và dịp rằm tháng bảy hàng năm là sẽ cùng chồng con sắm lễ vật trở về nhà bố mẹ đẻ thắp hương tổ tiên, tự tay nấu những món ăn yêu thích cho cha mẹ của mình.
Các chàng rể cũng làm các việc thể hiện tấm lòng biết ơn cha mẹ vợ đã có công sinh thành, nuôi dưỡng, chăm sóc người vợ của mình từ khi còn nhỏ đến khi trưởng thành để mình được kết duyên vợ chồng.
Từ lâu, Pay Tái đã trở thành ngày tết, các gia đình, bản làng cùng nhau ăn uống, múa hát, vui chơi các trò chơi dân gian dân tộc.
Năm nay là năm thứ 2 tết truyền thống Pay Tái được xã Lâm Thượng, huyện Lục Yên tổ chức. Trong khuôn khổ Ngày hội sẽ có nhiều hoạt động sôi nổi, hấp dẫn như: Kịch sân khấu hóa “Pay Tái bản noọng”, thi Hẩm chúp cọ Tày (lợp nón cọ Tày), đan xỏng moòn (dụng cụ đựng lễ vật về nhà ngoại), bịt mắt bắt vịt suối, tức khang (đánh quay)...
Ông Lê Viết Đại - Bí thư Đảng ủy xã Lâm Thượng, huyện Lục Yên - cho biết, đến với ngày hội Pay Tái Lâm Thượng, người dân và du khách sẽ được hòa mình vào những nét văn hóa truyền thống mang đậm bản sắc dân tộc Tày như: Khám phá hang động Thẳm Dường, Nà Kèn, Bó Khéo; chinh phục đồi Lung Trạng, thảo nguyên Đồi 700; thưởng thức các món ẩm thực mang đậm hương vị bản địa như vịt bầu Lâm Thượng, cá bỗng, gà trống thiến, rau dớn, rau đắng, quẹ (rêu đá)…
"Điểm nhấn của lễ hội năm nay là màn tái hiện người con rể đi tết bố mẹ vợ. Đây là hoạt động mang đậm bản sắc văn hóa của dân tộc Tày, Nùng. Ngoài màn tái hiện thì còn có màn đồng diễn trang phục dân tộc Tày, màn đồng diễn dân vũ, các tiết mục hát khắp, hát cọi của dân tộc Tày. Bên cạnh đó còn có các trò chơi dân gian, bóng đá nữ nhưng mặc trang phục dân tộc để đá bóng", ông Lê Viết Đại cho biết.
