Tương truyền, Quan Lớn Tuần Tranh văn võ song toàn, được triều đình cắt cử trấn thủ khu vực sông Tranh (Ninh Giang, Hải Dương). Ngài luôn hướng về dân, chăm sóc đời sống, giúp dân tránh khỏi lũ lụt, dịch bệnh, cướp bóc, được muôn dân yêu mến. Sau khi qua đời, được triều đình phong tặng, dân lập đền, tổ chức tế lễ để tưởng nhớ công lao của Ngài.
Lễ hội Quan Lớn Tuần Tranh chứa đựng những giá trị văn hoá truyền thống, phản ánh thế giới quan, nhân sinh quan của người Việt về sức mạnh siêu nhiên, về những vị thần, những bậc anh hùng che chở, bảo vệ cộng đồng. Việc tổ chức tế lễ, lên đồng, hát chầu văn tại đền vừa thể hiện được lòng biết ơn, vừa gửi gắm những ước vọng về một năm mưa thuận gió hoà, quốc thái dân an.
Lễ hội thường bắt đầu bằng rước kiệu, dâng hương, dâng đăng, tổ chức hát chầu văn tại chính đền của Quan Lớn Tuần Tranh. Các thanh đồng, bản hội, những nghệ nhân hát chầu văn từ khắp nơi quy tụ về để dâng lên những khúc hát, những điệu múa thật trang trọng, tâm thành.
Trong thời gian diễn ra lễ hội, khách thập phương cũng được dâng lễ vật, cầu sức khoẻ, tài lộc, may mắn, an khang. Nghi thức lên đồng (hầu đồng) tại đền chính chính là thời khắc những thanh đồng được “nhập” lực từ các vị Thánh, truyền sức lực, ban phúc, truyền đạt những thông điệp tâm lý, hướng con người đến cái thiện, hướng về tổ tiên, cội nguồn.
Lễ hội Quan Lớn Tuần Tranh cũng chính là nơi gắn kết cộng đồng, truyền thêm sức mạnh đoàn kết, yêu nước, yêu văn hoá truyền thống. Thông qua những buổi tế, những hồi trống, những khúc hát, những điệu múa, mỗi thế hệ hiểu thêm về tổ tiên, về những truyền thống văn hoá quý giá mà cha ông để lại.
Trong thời đại khoa học, công nghệ phát triển như hiện nay, nhu cầu được hướng về tâm lý, tâm hồn, được che chở, được truyền sức lực từ những thế lực siêu nhiên, những bậc Thánh Thần vẫn luôn hiện hữu. Lễ hội Quan Lớn Tuần Tranh chính là một minh chứng rõ nét về sức sống của văn hoá truyền thống, về sức mạnh tâm lý, sức mạnh cộng đồng, giúp con người tìm được nơi nương tựa, sức lực để vươn lên phía trước.
