Hành động mạnh mẽ vì mục tiêu du lịch không rác thải nhựa ở Việt Nam
Nhận thức được yêu cầu cấp thiết về bảo vệ môi trường nhằm phát triển bền vững đất nước, VITA, với vai trò là tổ chức xã hội nghề nghiệp của ngành du lịch, đã tích cực và chủ động hưởng ứng các chủ trương, chính sách của Nhà nước, đồng thời hành động mạnh mẽ để thực hiện mục tiêu giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch.
Đặc biệt, dự án "Giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch Việt Nam" do VITA phối hợp với Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường thực hiện đã được Chương trình Tài trợ Các Dự án Nhỏ của Quỹ Môi trường Toàn cầu và Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP/GEF-SGP) phê duyệt. Dự án đã và đang được triển khai trong năm 2023-2024.
Phát biểu tại Hội thảo, ông Vũ Thế Bình - Chủ tịch VITA nhấn mạnh rác thải nhựa đang nổi lên là một thách thức lớn của thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng. Vấn đề môi trường, rác thải tác động lớn đến sự phát triển kinh tế xã hội, trong đó có du lịch.
“Du lịch được xem là lĩnh vực bị ảnh hưởng nghiêm trọng từ ô nhiễm rác thải nhựa, nhưng đồng thời cũng là nguồn phát sinh đáng kể rác thải nhựa. Sự tham gia tích cực của ngành du lịch toàn cầu vào mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm rác thải nhựa được kỳ vọng là một trong những giải pháp quan trọng mang lại kết quả có ý nghĩa nhiều mặt đối với mục tiêu phát triển bền vững.
Trong những năm qua, du lịch là ngành mũi nhọn có đóng góp to lớn cho phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam. Tuy nhiên, đi kèm với sự phát triển này, các hoạt động du lịch cũng góp phần làm tăng lượng rác thải ra môi trường, đặc biệt là rác thải nhựa, đồng thời cũng chịu nhiều tác động của rác thải nhựa”, ông Vũ Thế Bình nói.
Hiện nay, đã có chính sách pháp luật liên quan đến quản lý rác thải nhựa. Theo Luật Bảo vệ Môi trường 2020 và Nghị định 08/2022/NĐ-CP, từ năm 2025, 100% các khu du lịch, cơ sở lưu trú và khách sạn sẽ không được phép sử dụng túi ni lông khó phân hủy và sản phẩm nhựa sử dụng một lần. Nhiều tỉnh, thành phố ven biển đã ban hành kế hoạch hành động về quản lý rác thải nhựa đại dương và triển khai các mô hình giảm thiểu, hạn chế phát sinh rác thải nhựa.
Tuy nhiên, hệ thống văn bản pháp luật về quản lý rác thải nhựa vẫn chưa đầy đủ. Cụ thể, các chính sách của ngành du lịch chưa đề cập rõ và cụ thể về quản lý rác thải nhựa; chưa có kế hoạch hành động của ngành du lịch về giảm rác thải nhựa; chưa có quy chế phối hợp giữa Bộ Tài nguyên và Môi trường với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về bảo vệ môi trường nói chung và quản lý rác thải nhựa nói riêng.
Việc áp dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với các sản phẩm nhựa tái chế còn gặp khó khăn. Ngoài ra, việc thực thi các cơ chế và chính sách hỗ trợ, ưu đãi cho hoạt động sản xuất và tiêu thụ các sản phẩm và bao bì thân thiện với môi trường cũng gặp trở ngại.
Chưa có hướng dẫn hệ số phát thải rác thải nhựa trong hoạt động du lịch để làm cơ sở tính toán thống nhất nhằm xây dựng và thực thi chính sách. Chưa có tiêu chí đánh giá về giảm thiểu rác thải nhựa trong các cơ sở kinh doanh, dịch vụ lưu trú và dịch vụ du lịch khác. Các cơ sở dịch vụ du lịch khi xây dựng Quy chế quản lý cũng chưa có nội dung riêng về quản lý rác thải nhựa.
Nhận thức rõ yêu cầu cấp thiết về bảo vệ môi trường để đảm bảo sự phát triển bền vững của đất nước, VITA đã chủ động và mạnh mẽ thực hiện mục tiêu giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch. Từ năm 2018, VITA đã phát động phong trào "Du lịch Việt Nam - Chung tay giảm thiểu rác thải nhựa," được các doanh nghiệp du lịch trên toàn quốc tích cực hưởng ứng. Nhiều doanh nghiệp và địa phương đã đạt được thành tích nổi bật trong việc giảm thiểu rác thải nhựa.
Dựa trên đề xuất của VITA, dự án "Giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch Việt Nam" đã được Chương trình Tài trợ Các Dự án Nhỏ của Quỹ Môi trường Toàn cầu và Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP/GEF-SGP) phê duyệt thực hiện trong giai đoạn 2023-2024.
Trong khuôn khổ dự án, VITA sẽ xây dựng và ban hành một Kế hoạch hành động về giảm thiểu rác thải nhựa trong ngành du lịch. Kế hoạch này sẽ là cơ sở để các thành viên của VITA thực hiện các hoạt động giảm thiểu rác thải nhựa một cách bài bản và hiệu quả, đồng thời góp phần đạt được các mục tiêu đã được đề ra trong Nghị định 08/2022/NĐ-CP của Chính phủ, quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ Môi trường, và Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương đến năm 2030.
6 nhóm nhiệm vụ trọng tâm giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch
Tại Hội thảo, ông Vũ Quốc Trí - Tổng Thư ký VITA, đã trình bày tóm tắt dự thảo Kế hoạch hành động giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch. Theo đó, VITA xác định 6 nhiệm vụ trọng tâm bao gồm:
Tuyên truyền và nâng cao nhận thức: Đẩy mạnh việc tuyên truyền về giảm thiểu rác thải nhựa thông qua các hình thức như tờ rơi, poster, clip tuyên truyền và hợp tác với TikTok Việt Nam và Truyền hình Quốc hội để lan tỏa thông điệp trên các nền tảng số.
Tham gia xây dựng và giám sát chính sách: Tham gia xây dựng, phổ biến và giám sát việc thực hiện các chính sách và pháp luật liên quan đến giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch.
Xây dựng sản phẩm du lịch xanh: Phát triển các sản phẩm du lịch không chứa rác thải nhựa, góp phần thúc đẩy ngành du lịch bền vững.
Xúc tiến du lịch gắn với giảm thiểu rác thải nhựa: Tăng cường các hoạt động xúc tiến du lịch với mục tiêu giảm thiểu rác thải nhựa.
Đào tạo và bồi dưỡng kiến thức: Đào tạo và nâng cao kiến thức về giảm thiểu rác thải nhựa cho đội ngũ cán bộ của các đơn vị thành viên Hiệp hội.
Huy động nguồn lực quốc tế: Tìm kiếm và huy động nguồn lực quốc tế để hỗ trợ các nỗ lực giảm thiểu rác thải nhựa.
VITA đặt mục tiêu đến năm 2025, 100% các đơn vị thành viên sẽ được nâng cao nhận thức về tác hại của rác thải nhựa và tầm quan trọng của việc giảm thiểu rác thải nhựa. Đồng thời, 50% các thành viên là khu du lịch và khách sạn sẽ ngừng sử dụng túi ni lông khó phân hủy và sản phẩm nhựa dùng một lần. Phấn đấu đến năm 2030, 100% các thành viên sẽ không sử dụng túi ni lông khó phân hủy và sản phẩm nhựa dùng một lần.
Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam cam kết đồng hành cùng VITA
Tại Hội thảo, ông Hà Văn Siêu - Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam, đã đánh giá cao sự lan tỏa của Dự án "Giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch Việt Nam", do VITA thực hiện với sự tài trợ của UNDP trong giai đoạn 2023-2024. Ông Hà Văn Siêu nhấn mạnh: “Nhóm dự án đã xây dựng một bản dự thảo Kế hoạch hành động giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch một cách khoa học, cụ thể và thiết thực, phù hợp với yêu cầu phát triển của ngành du lịch sau giai đoạn dài chịu tác động của đại dịch Covid-19. Kế hoạch cũng đáp ứng xu hướng du lịch của du khách, đặc biệt là định hướng phát triển du lịch xanh, bền vững và có trách nhiệm".
Ông Hà Văn Siêu cũng bày tỏ mong muốn rằng sau khi triển khai kế hoạch hành động này, UNDP sẽ tiếp tục tài trợ cho các nhiệm vụ nhánh trong giai đoạn tiếp theo. Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam cam kết đồng hành cùng VITA trong việc triển khai kế hoạch, đồng thời tiếp nhận các đề xuất và kiến nghị của dự án để trình Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng Bộ Tài nguyên và Môi trường. Mục tiêu là góp phần thực hiện chiến lược phát triển du lịch gắn với tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn và chuyển đổi số. Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam cũng đặt mục tiêu áp dụng bộ tiêu chí công nhận doanh nghiệp du lịch không rác thải nhựa khi đánh giá các khu du lịch, cơ sở lưu trú, nhà hàng và đơn vị lữ hành. Đồng thời kêu gọi các địa phương, điểm đến và doanh nghiệp cùng chung tay triển khai Kế hoạch hành động này.
Tại Hội thảo, bà Nguyễn Thị Thu Huyền - Điều phối viên Chương trình Tài trợ Các Dự án Nhỏ của Quỹ Môi trường Toàn cầu và Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP/GEF-SGP), nhận định rằng Dự án "Giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch Việt Nam" đã đạt được nhiều kết quả tích cực chỉ sau khoảng 17 tháng triển khai.
“Tính đến nay, dự án đã xây dựng được nhiều công cụ hướng dẫn, như Bộ tiêu chí công nhận doanh nghiệp du lịch không rác thải nhựa và ứng dụng quản lý rác thải nhựa. Đặc biệt, các địa phương thí điểm như Ninh Bình và Quảng Nam đã đạt được hiệu quả đáng kể từ việc áp dụng các công cụ này. Dự án nhận được sự đồng lòng và hợp tác hiệu quả từ cộng đồng doanh nghiệp", bà Huyền nói.
Bà cũng thông báo rằng Booking.com đã liên hệ với dự án để sử dụng Bộ tiêu chí công nhận doanh nghiệp du lịch không rác thải nhựa trong việc đánh giá các cơ sở dịch vụ trên nền tảng của họ.
Tại hội thảo, VITA đã nhận được nhiều ý kiến đóng góp cho dự thảo Kế hoạch hành động. Những đóng góp này sẽ được sử dụng để hoàn thiện kế hoạch, đảm bảo tính thực tiễn và khả thi cho các hoạt động triển khai.
Ông Vũ Thế Bình - Chủ tịch VITA, cho biết: “Chúng tôi sẽ hoàn thiện và ban hành Kế hoạch này trong tháng 8 để triển khai nhanh chóng tới các hiệp hội địa phương và hơn 20.000 thành viên của VITA. Hiệp hội Du lịch Việt Nam kỳ vọng rằng thông qua các hoạt động của dự án, chúng tôi có thể truyền đi thông điệp mạnh mẽ, kêu gọi sự nỗ lực và chung tay của người dân, doanh nghiệp, cộng đồng và du khách vì mục tiêu: Du lịch không rác thải nhựa ở Việt Nam".
