Với diện tích trên 8.000 ha, U Minh Hạ là một trong 3 vùng lõi của Khu Dự trữ sinh quyển thế giới Mũi Cà Mau, có hệ sinh thái đa dạng và động thực vật phong phú. Đặc biệt, những khu rừng tràm trong Vườn Quốc gia U Minh Hạ thu hút ong về làm tổ quanh năm, tạo nên món đặc sản mật ong hoa tràm nổi tiếng. Nhưng thay vì ăn mật ong đóng chai, du khách nên thử trải nghiệm cùng thợ ong vào rừng để lấy mật, ăn ong trực tiếp, thường được người dân bản địa gọi là đi gác kèo ong.
Giữa tháng 11 âm lịch, trước khi những cơn mưa muộn cuối mùa trút xuống, người thợ ong sẽ đi vào rừng tìm chỗ gác kèo để “xây nhà”, đón hướng ong về làm tổ. Kèo gác là một nhánh cây tràm dài khoảng 2 - 3 mét, được dựng ở nơi kín đáo, tránh hướng gió để không ảnh hưởng đến tổ ong nhưng vẫn phải có đủ ánh nắng mặt trời. Đến khoảng tháng 3, tháng 4 âm lịch, những chùm hoa tràm nhỏ nhắn màu trắng bạc lác đác trổ bông trên ngọn cây. Hương hoa thơm dìu dịu theo gió bay đi, kéo từng đàn ong rừng về hút mật, làm tổ. Chỉ sau khoảng nửa tháng ong làm tổ đã có thể thu hoạch mật ong lần đầu tiên, người địa phương thường gọi là đi “ăn ong”. Một tổ ong một năm thu hoạch được 6 lần, mỗi lần từ 3 - 4 lít mật. Mật ong thu hoạch từ mùa này (mùa nắng) được xem là thứ mật tốt và giá trị nhất.
Người dân dùng vỏ lãi để men theo các con rạch vào rừng gác kèo ong. Vỏ lãi hay còn gọi là tắc ráng là một loại thuyền máy nhỏ, dài hình thoi, gắn thêm máy ở đuôi. Đây là phương tiện di chuyển phổ biến ở các tỉnh miền Tây Nam Bộ và vùng sông nước đồng bằng sông Cửu Long, đặc biệt là vào mùa nước nổi.
Chiếc vỏ lãi dừng lại ở ven bờ, trước một lối mòn nhỏ dẫn vào khu rừng tràm. Du khách được phát mỗi người một chiếc lưới trùm đầu, riêng thợ ong cầm thêm đuốc con cúi bằng xơ dừa, thùng nhựa và dao cắt mật tiến vào nơi gác kèo ong.
Trên chiếc kèo gác, đàn ong bu kín tổ mật không chừa một khoảng hở. Nếu không có ánh sáng mặt trời rọi từ trên xuống, du khách khó có thể nhận ra mảng màu đen này là tổ ong, nơi tạo ra những dòng mật ngọt ngào.
Thợ ong tiến hành công đoạn "gây mê" bằng cách đốt bùi nhùi đặt vào trong xô rồi mang vào tổ. Bị say khói, đàn ong ùa ra y như “ong vỡ tổ”, tiếng rì rì đập cánh khiến nhiều người hoảng hốt. Theo chỉ dẫn trước khi đi, nếu ong bám vào người hãy đứng im, không nên xua đuổi khiến chúng bị kích động.
Cây kèo ong làm tổ được hai người khiêng ra bãi cỏ gần nơi đỗ vỏ lãi để thưởng thức trực tiếp. Trên đường đi vẫn còn những chú ong lưu luyến bám theo tổ mãi không rời.
Từng khoang hình lục giác nằm xen kẽ trên mặt tổ như một cách sắp xếp hoàn hảo của thiên nhiên. Viền tổ màu trắng, ngả vàng và chuyển nâu đậm dần về phía trung tâm do tập trung nhiều mật. Dùng tay nhấn vào tổ ong, lớp mật vàng óng, sóng sánh chảy ra cho thấy đây đích thực là loại mật ong hảo hạng của thiên nhiên.
Bẻ một miếng sáp ong nếm thử trực tiếp, vị ngọt và hương thơm của dòng mật vàng tác động trực tiếp vào vị giác ngay từ miếng đầu tiên. Mật ong hoa tràm trong và vàng như nước cam, lỏng và có vị ngọt dịu hơn một chút so với các loại mật ong hoa nhãn, hoa bưởi đóng chai.
Thưởng thức xong, du khách có thể mang tổ ong lên vỏ lãi, đưa về cơ sở để sơ chế thành mật ong đóng chai. Nghề gác kèo ong ở rừng U Minh Hạ đã được Nhà nước công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Đồng thời, mật ong rừng tràm U Minh Hạ đã được Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Cà Mau đăng ký độc quyền thương hiệu. Du khách có thể mua một chai mật ong hoa tràm tại U Minh Hạ với giá dao động 500.000 - 700.000 đồng.
Thời tiết tại U Minh Hạ được chia thành 2 mùa rõ rệt là mùa khô và mùa mưa. Mùa khô bắt đầu từ tháng 5 và kết thúc vào tháng 10, mùa mưa kéo dài từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. Du khách có thể tham quan, khám phá Vườn Quốc gia này vào mọi thời điểm trong năm, nhưng thời điểm tốt nhất để trải nghiệm gác kèo ong chỉ trong khoảng từ cuối tháng 5 đến tháng 8 âm lịch hoặc từ tháng 10 đến tháng 3 âm lịch.
