Lễ hội đình Trà Cổ năm nay diễn ra từ ngày 1 - 3/6 âm lịch (nhầm ngày 6 - 8/7 dương lịch), tại Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp Quốc gia đình Trà Cổ và các khu vực phụ cận thuộc Khu du lịch Trà Cổ. Đây là lễ hội thường niên của người dân địa phương để tưởng nhớ công ơn thành hoàng.
Lễ hội đình Trà Cổ là một trong những lễ hội truyền thống lớn và có ý nghĩa quan trọng đối với người dân Trà Cổ nói riêng và Quảng Ninh nói chung. Những lần Lễ hội diễn ra thường thu hút rất nhiều du khách tham gia.
Lễ hội được chia thành hai phần chính: phần lễ và phần hội, mỗi phần đều có những hoạt động độc đáo và mang đậm bản sắc văn hóa địa phương. Phần lễ bao gồm nhiều nghi thức truyền thống, mang tính chất tôn nghiêm và trang trọng:
Lễ Mộc dục: Nghi thức tắm rửa tượng thần, thanh tẩy để bắt đầu lễ hội.
Lễ rước mâm hoa quả và cây đèn thần vào đình: Đây là lễ rước quan trọng, thể hiện lòng kính trọng đối với các vị thần.
Tiễn Ông Voi ra đình chầu: Một nghi thức đặc biệt, tiễn đưa "Ông Voi" đến đình để chầu.
Lễ Thỉnh sinh: Lễ cầu mong sự sống, sự sinh sôi nảy nở cho mùa màng bội thu.
Khai mạc lễ hội: Mở đầu cho các hoạt động trong lễ hội.
Lễ nghênh thần: Đón các vị thần về đình.
Lễ tiến sinh: Dâng lễ vật để cầu nguyện cho sự sinh sôi, phát triển.
Lễ an vị: Đặt vị trí cho các thần trong đình.
Lễ chuyển Ông Voi về nhà: Đưa "Ông Voi" trở lại nơi chăm sóc sau khi đã chầu thần.
Bên cạnh đó còn các phần lễ khác như lễ đóng cây cai đám; rước cỗ chay, cỗ mặn của ông "đám" cũ; lễ cất cây cai đám; lễ rước và tế cỗ của cai đám mới; lễ tống thần (tống đăng)...
Phần hội bao gồm các hoạt động vui chơi, giải trí và thi đấu dân gian:
Chấm thi Ông Voi: Cuộc thi dành cho những chú lợn đực được chăm sóc kỹ lưỡng, tượng trưng cho "Ông Voi".
Trò chơi dân gian: Thi đan lưới, kéo co, đi cà kheo, nhảy bao bố và nhiều trò chơi khác.
Các trò diễn xướng: Biểu diễn nghệ thuật dân gian, hát múa truyền thống.
Một nét độc đáo và thu hút nhất của lễ hội đình Trà Cổ là nghi lễ rước "Ông Voi". "Ông Voi" là những chú lợn đực được các "cai đám" chăm sóc kỹ lưỡng, sạch sẽ và được coi như linh vật của thần. Nghi lễ rước "Ông Voi" được duy trì hàng năm, là biểu tượng cho mong ước về cuộc sống no đủ, mùa màng bội thu và sự thịnh vượng.
Cuộc thi "Ông Voi" không chỉ là hoạt động thi đua mà còn mang đậm nét văn hóa tín ngưỡng, thể hiện lòng kính trọng đối với các vị thần và tiền nhân đã khai đất lập làng. Đây cũng là phần thu hút sự quan tâm và yêu thích của đông đảo người dân và du khách.
Lễ hội đình Trà Cổ là một trong những lễ hội đặc sắc nhất của vùng biển Đông Bắc Việt Nam. Nó không chỉ thể hiện nếp sống của người Việt mà còn khẳng định tinh thần cộng đồng, sự đoàn kết và lòng tương thân tương ái của cư dân nơi đây. Đây là dịp để người dân và du khách cùng nhau trải nghiệm, gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống quý báu.
