Nhà cổ Ba Đức nằm bên một đoạn sông Phú An, phía trước có con đường nhỏ chạy ngang, cách trung tâm thị trấn Cái Bè (Tiền Giang) khoảng 3km và nằm trong khu di tích Làng cổ Đông Hoà Hiệp.
Đây là một trong ba làng cổ Việt Nam được Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam cùng Tổ chức Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) lựa chọn để đầu tư phát triển mô hình du lịch nông thôn. Ngôi làng này cũng đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di tích Văn hóa cấp quốc gia năm 2017.
Đến nhà cổ Ba Đức, du khách ngỡ ngàng trước kiến trúc, mảnh vườn thơ mộng như lạc vào những câu chuyện cổ tích ngày xưa. Khách du lịch như "xuyên không" về thế kỷ trước, chiêm ngưỡng những nét kiến trúc, vật dụng vốn chỉ thường thấy trong phim.
Nhà cổ của ông Ba Đức được xây dựng vào năm 1850 theo lối kiến trúc Nam Bộ. Năm 1938, ông Phan Văn Cường trùng tu lại ngôi nhà theo lối kiến trúc Việt - Pháp - Hoa hết hợp.
Hiện nay ngôi nhà đã qua 6 đời thừa tự. Ông Phan Văn Đức (còn được gọi là Ba Đức, 77 tuổi) là truyền nhân hiện tại của ngôi nhà. Theo ông Đức, ngôi nhà nằm trên khuôn viên hơn 2ha, cất trên nền cao 0.5m so với mặt đất nên không bao giờ bị ngập khi mùa mưa đến.
Nhà cổ Ba Đức kết cấu theo lối sinh hoạt truyền thống của người dân Nam Bộ, chia làm 2 phần là nhà trên và nhà dưới, ở giữa cách nhau bởi khoảng sân thiên tĩnh (giếng trời). Xung quanh ngôi nhà được bao bọc bởi những hàng cây xanh mướt, con đường lát đá nên thơ.
Nhìn từ bên ngoài ngôi nhà mang hơi hướng kiến trúc phương Tây với những cây cột, bức tường được điêu khắc hoạ tiết hoa lá tinh xảo. Song, trái ngược với màu sắc bắt mắt bên ngoài, không gian bên trong lại đậm chất Nam Bộ với kiến trúc, vật dụng bằng gỗ.
Trong nhà còn lưu lại nhiều bàn ghế, tủ thờ, lư hương có niên đại lâu đời. Du đến đây luôn bị hấp dẫn bởi những hoạ tiết sáng bóng, tinh tế từ 3 bộ tủ thờ cẩn ốc xà cừ óng ánh có niên đại từ năm 1924, được bày trí theo nguyên tắc "Ðông bình - Tây quả". Nổi bật phía tay phải có bản Sắc phong thần được vua Tự Ðức trao vào 1848 - 1860 nằm bên trong chiếc hộp gỗ được cẩn hình rồng.
Hai cột ở giữa đề hai câu đối cổ, lần lượt là "Tích đức thắng di kim xứ thế đang đạo tư mã tuần - Vi thiện dĩ vi bảo trì thân nghi tỉnh sở thư ngôn". Câu đối trên mang đại ý khuyên bảo con cháu việc giữ gìn đạo đức giá trị hơn cả tiền vàng, làm việc nhân đức đáng giá hơn giữ châu báu.
“Du khách rất thích đến tham quan những di tích kiến trúc cổ như ngôi nhà này, đặc biệt là khách quốc tế. Mỗi ngày đều có vài lượt khách đến tham quan làng cổ Đông Hoà Hiệp. Nhà cổ Ba Đức là điểm đến không thể bỏ qua vì không gian đẹp, có thể di chuyển bằng thuyền nên rất được yêu thích”, chú Thành (70 tuổi), hướng dẫn viên địa phương cho biết.
Tại nhà cổ Ba Đức du khách sẽ được thưởng thức Bánh phồng tôm Nhà Cổ. Đây là sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao, đặc sản của vùng đất này.
Vừa qua tổ chức Guinness Việt Nam vừa lựa chọn tour khám phá những nhà cổ trăm tuổi ở làng cổ Đồng Hòa Hiệp là một trong 20 tour du lịch độc đáo nhất Việt Nam năm 2023.
