TikTok chỉ mới lớn mạnh trong 6 năm trở lại đây, nhưng đã nhanh chóng trở thành một trong những mạng xã hội có lượng người dùng cao nhất, bên cạnh những "anh lớn" như Facebook hay Youtube. Nền tảng này đã cán mốc 1 tỷ người dùng hàng tháng vào năm 2021, 4 tỷ lượt tải xuống vào năm 2022 và đứng ở vị trí thứ 6 về lượng người dùng lẫn mức độ ưa thích trên toàn cầu, theo báo cáo Digital Report năm 2022.
Tại thị trường Việt Nam, tính đến tháng 02/2023, TikTok có khoảng 77,93 triệu người dùng, chiếm hơn 64% người dùng Internet tại Việt Nam và hơn 71% trên tổng lượng người dùng mạng xã hội.
Trong một phân tích về sự phát triển thần tốc của kênh TikTok Washington Post, tác giả bài viết đã nhận định rằng: Ngay lúc này đây, nếu vẫn chưa có một tài khoản TikTok, nghĩa là bạn đã "tụt hậu" so với thế giới!
Mặt khác, Dave Jorgenson - admin kênh TikTok của Washington Post khẳng định: "TikTok là báo chí theo mọi nghĩa. Gần như cứ vài nội dung TikTok thì lại có cái liên quan đến tin tức và cung cấp tin tức cho người dùng. Báo chí là vậy đó - cung cấp tin tức theo mọi cách có thể và có trách nhiệm...".
Quả thật, sự lên ngôi của TikTok đã thúc đẩy các thương hiệu phải đầu tư nhiều hơn để tăng độ nhận diện trên nền tảng mạng xã hội này, từ đó không bỏ lỡ cơ hội tiếp cận một lượng lớn những người dùng trẻ tuổi, có nhu cầu tiếp nhận thông tin nhanh và chi tiêu mạnh tay.
Ngay cả với các cơ quan báo chí, kênh tin tức hay các kênh truyền thông, điều này cũng không phải là ngoại lệ. Giữa "cơn sốt TikTok", nếu trên toàn cầu có các kênh của The Washington Post hay The Telegraph, với mỗi tin tức được đăng tải đều có sự lan tỏa lớn; thì tại Việt Nam, các kênh truyền thông chính thống như: Trung tâm tin tức VTV24, Tuổi Trẻ, VnExpress, Tiin,... cũng đã có tài khoản TikTok, và là những kênh chuyên tin tức đáng tin cậy.
Đơn cử như tại Trung tâm tin tức VTV24 được thành lập từ cuối năm 2013 - đơn vị trực thuộc Đài Truyền hình Việt Nam, có chức năng sản xuất, khai thác các chương trình truyền hình tin tức để phát chủ yếu trên các hạ tầng thuộc sở hữu của Đài Truyền hình Việt Nam.
Năm 2020, VTV24 lần đầu tiên ra mắt kênh TikTok @vtv24news, với nhân lực "khiêm tốn" chỉ gồm 4 thành viên. Định hướng nội dung chung của kênh vẫn là những cập nhật về xã hội và kinh tế. Tuy nhiên, đội ngũ của VTV24 nhận thức được việc tiếp cận tệp người dùng trẻ tuổi rất quan trọng đối với sự phát triển của kênh, vậy nên việc chọn lọc gắt gao những nội dung để đăng tải lên kênh là một yếu tố quan trọng.
Điều thành công nhất của VTV24 là bám sát được định hướng nội dung mà giới trẻ đang quan tâm, như: trào lưu, xu hướng mới, các nhóm nhạc, thần tượng diễn viên Hàn/Trung, hay câu chuyện truyền cảm hứng trên khắp muôn nơi,...; tái sử dụng các bản tin đã được sản xuất lên truyền hình, nhưng điều chỉnh một chút theo sở thích và nhu cầu xem tin tức nhanh, gọn của khán giả trẻ. Nhờ vậy, kênh tin tức này nhanh chóng cán mốc 6 triệu người theo dõi trên TikTok (tính đến tháng 06/2023).
Nếu như kênh TikTok của VTV24 có thế mạnh đến từ tên tuổi lâu đời, thì tài khoản @tiin.vn lại mang "sức mạnh thương hiệu" nhờ xây dựng tệp khán giả trẻ ngay từ đầu. Nhờ đó, kênh tin tức này thấu hiểu được những gì mà giới trẻ đang quan tâm, hoặc biết họ đang có nhu cầu được xem, được nghe, được biết đến tin tức gì. Các video trên kênh TikTok này cũng được thể hiện dưới dạng video ngắn (đa phần dưới 1 phút), với nội dung cô đọng, trình bày bằng ngôn ngữ quen thuộc với giới trẻ và mang tính hấp dẫn, thu hút cao.
Mặt khác, tài khoản này còn rất thông minh khi chọn sự linh hoạt trong cách thể hiện nội dung. Khi cần nghiêm túc thì sẽ nghiêm túc, khi cần hài hước sẽ rất hài hước, đôi khi lại chuyển sang lối thể hiện video theo dạng kể chuyện, kèm thêm một chút gay cấn, hồi hộp, hay thậm chí là những video tổng hợp đầy công phu.
Chính sự đa dạng, linh hoạt này là điểm cộng rất lớn giúp kênh ghi nhận sự tăng trưởng ấn tượng về lượt theo dõi, lượt thả tim cũng như số video "triệu view", được chính nền tảng TikTok đề xuất đến người dùng. Theo đó, chỉ trong vòng 2 tháng, tài khoản này đã có tới 2 video đạt hơn 21 triệu view, còn lại, số lượng video vượt mốc 2 triệu view nhiều không đếm xuể. Số liệu này cho thấy sự lan tỏa "không thể đùa" của kênh Tik Tok đã hơn 2 năm tuổi.
Từ việc giải mã sự thành công của 2 tài khoản về tin tức có ảnh hưởng nhất nhì mạng xã hội TikTok hiện tại, có thể thấy chúng ta đang bước vào thời đại mà tin tức báo chí cần được lan tỏa đa nền tảng. Không chỉ là báo giấy hay trang tin điện tử nữa, việc tiếp cận độc giả bằng các nền tảng mạng xã hội kết hợp với Internet cũng được đánh giá là quan trọng không kém trong việc đẩy thông tin báo chí đi nhanh hơn, xa hơn và sâu hơn.
Những kênh chủ động đi tiên phong trong lĩnh vực này và thành công chuyển đổi người dùng TikTok thành những "fan" trung thành cho kênh tin tức của mình, chính là minh chứng lớn nhất cho nhận định đó.
Tuy nhiên, độc giả cũng cần lưu ý rằng, TikTok không phải là nơi thích hợp để tìm kiếm tất cả các loại tin tức. Đây chỉ là một trong những kênh thông tin, vì vậy bạn nên cân nhắc và kiểm tra lại tính xác thực của một vấn đề trước khi chia sẻ.
Một số cách có thể giúp bạn sử dụng TikTok để đọc báo và tiếp cận tin tức sao cho hiệu quả nhất, bao gồm: theo dõi các kênh truyền thông và tin tức chính thống, có uy tín; kiểm tra lại nguồn tin trước khi chia sẻ và đừng tin vào những thông tin không rõ nguồn gốc; cũng đừng chỉ dựa vào TikTok để cập nhật tin tức, độc giả có thể sử dụng nhiều kênh thông tin khác nhau để có cái nhìn toàn diện hơn về một sự kiện hoặc vấn đề.
PGS. Robert Hernandez - Trường truyền thông và báo chí (Đại học Nam California)
