Cú hích tự hào
“Truyền thuyết Kim Ngưu” là bộ phim hoạt hình 3D thuần Việt được chiếu rạp đầu tiên của Việt Nam tái hiện câu chuyện dân gian bằng ngôn ngữ điện ảnh hiện đại. Không né tránh thị trường, không vay mượn những motif ngoại lai, bộ phim đã chọn một hành trình đặc biệt để tạo ra một “vũ trụ Trạng Quỳnh nhí” từ văn hóa Việt, cho chính khán giả Việt.
Bộ phim mở ra với tình tiết ông Nguyễn Bổng, cha của Trạng Quỳnh nhí, bị vu oan ăn cắp bảo vật là viên ngọc mắt trâu, dẫn đến cuộc hành trình của cậu bé cùng nhóm bạn là Muối, Còi, Bí Mập và chú trâu thần Kim Ngưu nhằm minh oan cho người cha và đánh bại yêu hồ Cửu Vĩ, một hình tượng phản diện được xây dựng kì công cả về hình ảnh lẫn biểu cảm. Mặc dù đây là hành trình phiêu lưu cổ điển theo mô hình truyền thống kiểu “cuộc phiêu lưu của người anh hùng” thường thấy ở rất nhiều bộ phim trên thế giới, song Truyền thuyết Kim Ngưu không sa vào sáo mòn nhờ cấu trúc ba hồi rõ ràng, nhịp dựng chắc tay và đặc biệt là các nút thắt mở, tình tiết, diễn biến được sắp đặt có chủ đích. Bộ phim có cốt truyện giản dị, kết cấu điện ảnh chặt chẽ.
Truyền thuyết Kim Ngưu thành công trong việc thu hút các khán giả nhỏ tuổi bằng những yếu tố dễ hiểu, đan xen giữa hài hước, hành động, cảm xúc, nhưng cũng khéo léo cài cắm các tầng ý nghĩa mang tính giáo dục về sự công chính, tinh thần đoàn kết, lòng hiếu thảo và cả bài học về niềm tin đối với bản thân và bạn bè xung quanh.
Phim có nhiều khoảnh khắc giàu xúc cảm, đặc biệt là đoạn nhân vật Trạng Quỳnh nhí cố gắng cứu người thân, bạn bè; cảnh cậu bé Còi vốn hay bị chế giễu là trẻ mồ côi, dường như được gặp lại người cha của mình trong sự nửa tin nửa ngờ; hay khi Kim Ngưu hóa thân, gợi đến hình tượng trâu vàng vốn gắn liền với truyền thuyết Hồ Tây... Những phân cảnh đó không chỉ làm các em nhỏ thích thú, mà còn làm mềm lòng cả người lớn, không chỉ vì câu chuyện trên phim, mà còn vì một thứ kí ức tập thể, nơi những huyền thoại thuở ấu thơ từng là sự thích thú, là nguồn cảm hứng tích cực đầu đời.
PGS.TS Đỗ Lệnh Hùng Tú - Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam đánh giá cao tác phẩm của đạo diễn - NSƯT Trịnh Lâm Tùng khi lấy văn hóa làm cốt lõi: “Hình ảnh Việt Nam, lịch sử dân tộc Việt Nam, các câu chuyện cổ tích dân gian Việt Nam là một mỏ vàng. Sau “Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu”, chúng tôi hy vọng sẽ có thêm những bộ phim kể về lịch sử của Việt Nam như cách bộ phim này đã kể. Phim Việt Nam, bản sắc của dân tộc Việt Nam vẫn có thể chạm đến thế giới với tư thế ngẩng cao đầu. “Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu” là một cú hích mà chúng tôi cảm thấy rất tự hào.”
Đậm đà bản sắc văn hóa Việt
Một trong những yếu tố mang lại thành công cho bộ phim là các yếu tố mỹ thuật mang đậm bản sắc văn hóa Việt. Các thiết kế nhân vật và bối cảnh đều mang màu sắc Việt Nam rõ rệt, giúp phân biệt với các sản phẩm hoạt hình ngoại nhập. Các nhân vật phụ như quan lại, yêu hồ, dân làng… đều có tạo hình phóng đại vừa đủ để liên tưởng đến tranh dân gian mà không gây phản cảm. Hình ảnh trong phim lấy cảm hứng từ tranh Đông Hồ, trống đồng, họa tiết đình làng và thậm chí cả bút pháp tuồng, chèo, gợi nhắc đến không gian văn hóa Bắc Bộ truyền thống. Cảnh rước Kim Ngưu ai cũng nhận ra đó là hình ảnh trong Đám cưới chuột của tranh dân gian Đông Hồ.
Trong nhiều cảnh hành động, biến hình và sử dụng ánh sáng trong các phân đoạn cao trào cho thấy sự tiến bộ kĩ thuật rõ rệt của hoạt hình Việt trong giai đoạn gần đây. Dĩ nhiên kĩ thuật 3D vẫn còn hạn chế nếu đặt cạnh các xưởng phim hoạt hình quốc tế thành danh từ lâu, song việc 60 nhân sự trong nước tự học hỏi, đào tạo và vận hành trong hơn 1.000 ngày sản xuất bộ phim này là thành tích đáng nể, trong đó riêng việc đào tạo nội bộ mất 1,5 năm. Nhiều chi tiết phức tạp như biến hình của Cửu Vĩ, cảnh giao đấu dưới trăng hay hiệu ứng phá hủy của bảo vật là viên ngọc mắt trâu đều đạt hiệu quả thị giác mượt mà, ấn tượng tốt.
Phim có hai bản lồng tiếng riêng biệt cho miền Bắc và miền Nam, là điều chưa từng có trong phim hoạt hình Việt. Đây là lựa chọn táo bạo và giàu tính chiến lược khi hướng đến khán giả nhí ở cả hai miền với sự thân thuộc về âm sắc. Diễn xuất lồng tiếng của các diễn viên nhí (Bảo Tín, Candy Ngọc Hà, Tuấn Khanh...) giữ được sự hồn nhiên, không lên gân, trong khi NSƯT Chiều Xuân và NSƯT Đới Anh Quân bổ sung thêm chiều sâu tâm lý cho các nhân vật người lớn và phản diện. Đây là một thử nghiệm và cũng là một bước tiến của phim hoạt hình Việt để tiếp cận với khán giả ở độ “phủ sóng” rộng rãi hơn.
Ê kíp làm phim cho biết nếu bản lồng tiếng Bắc mang màu sắc mộc mạc, cổ tích, thì bản lồng tiếng Nam lại giàu cảm xúc điện ảnh, gần gũi hơn với công chúng miền trong, điều này có thể khiến khán giả muốn xem cả hai để so sánh, giống như lựa chọn giọng hát trong một vở cải lương.
Đưa hoạt hình Việt ra "biển lớn"
Trước khi thực hiện phim Truyền thuyết Kim Ngưu, đạo diễn Trịnh Lâm Tùng được biết đến với một số bộ phim có giải thưởng như Càng to càng nhỏ (2012) đoạt Cánh diều Vàng Hội Điện ảnh; Một lần đào ngũ đoạt Bông sen Bạc và Giải Đạo diễn xuất sắc tại Liên hoan Phim Việt Nam 2017; Kỳ nghỉ hè ý nghĩa giành Giải Bạc trong cuộc thi phim ngắn Màn ảnh xanh toàn quốc (2022); Đại Hành Hoàng đế là phim 3D được trao giải Phim hoạt hình xuất sắc và Âm thanh xuất sắc tại Liên hoan Phim Việt Nam 2023. Anh được đánh giá là một gương mặt tiêu biểu của làn sóng sáng tạo hoạt hình Việt Nam đương đại.
Đạo diễn Trịnh Lâm Tùng từng tốt nghiệp 3 trường đại học là Sư phạm Mỹ thuật Trung ương, Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội và Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội. Hiện anh là đạo diễn kiêm họa sĩ tại Hãng phim hoạt hình Việt Nam và là CEO Alpha Animation Studio. Đạo diễn Trịnh Lâm Tùng từng tham gia nhiều dự án phim ngắn, phim hoạt hình và sản phẩm truyền thông giáo dục, thành công khi kết hợp với phong cách mỹ thuật truyền thống Á Đông và kỹ thuật hoạt hình số hiện đại.
Với Truyền thuyết Kim Ngưu, Trịnh Lâm Tùng kiêm luôn vai trò họa sĩ tạo hình nhân vật, giúp giữ vững phong cách mỹ thuật riêng của phim, cũng là người đứng sau bản nhạc nền của phim, kết hợp giữa hát đồng dao và rap, để lại dấu ấn hiện đại trong tinh thần dân gian.
Nhận xét về bộ phim, ông Đặng Trần Cường - Cục trưởng Cục Điện ảnh đã cảm ơn đội ngũ làm phim vì mang đến một phim hoạt hình chất lượng cao. Truyền thuyết Kim Ngưu” là một sản phẩm khẳng định rằng phim hoạt hình Việt Nam đã có những bước chuyển mình vượt bậc.
NSND Minh Trí cũng cho rằng phim hấp dẫn từ đầu đến cuối. Đây là một thành công cho các nhà sản xuất khi đã dám đứng ra thực hiện dự án phim hoạt hình dài. Việc dám nghĩ - dám làm là điều rất quan trọng trong nghệ thuật. Hy vọng rằng sau bộ phim này, những đội ngũ làm phim, những nghệ sĩ làm phim hoạt hình Việt Nam có thể mạnh dạn thực hiện một dự án lớn hơn nữa để giới thiệu với khán giả và bạn bè thế giới.
“Trạng Quỳnh Nhí: Truyền Thuyết Kim Ngưu” là bộ phim hoạt hình 3D mang đậm bản sắc Việt và có tính thương mại chiếu rạp đầu tiên của đạo diễn Trịnh Lâm Tùng. Phim do Alpha Animation Studio sản xuất và Galaxy Studio phát hành, mang nhãn P (dành cho mọi khán giả), chính thức khởi chiếu ngày 20/06/2025.
