Hồ Ba Bể thuộc xã Nam Mẫu, huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn. Người dân địa phương gọi Ba Bể là Slam Pé, nghĩa là ba hồ. Tên gọi xuất phát từ việc hồ là nơi tụ lưu của 3 nhánh sông Pé Lầm, Pé Lù và Pé Lèng.
Hồ rộng 500ha, có độ sâu trung bình 17-23m, đáy hồ được phủ một lớp đất sét dày 200mm. Nhờ tầng đất sét này mà nước không bị thoát ra ngoài, tạo thành hồ. Không những nằm trong top 20 hồ nước ngọt lớn nhất thế giới, từ năm 2004, hồ còn được công nhận là Vườn di sản ASEAN.
Hơn 6 tiếng ngồi xe, con đường cua theo núi theo sông, cua qua những bản làng đơn sơ, mộc mạc. Thiên nhiên vòng một vòng tay rộng lớn ôm trọn trời và đất, gói lại, tạo nên một Ba Bể tách biệt.
Một vài ngôi nhà sàn thấp thoáng sau những rặng cây xa thâm sẫm, mái ngói thâm đen và lẫn với màu của cỏ cây. Bản Pác Ngòi chỉ khoảng hơn hai chục mái nhà, đa phần đều đã mở dịch vụ homestay cho khách. Những ngôi nhà sàn bằng gỗ cao ráo và thoáng mát với dãy hành lang dài nhìn ra cánh đồng thoáng rộng và hồ nước trong xanh.
Sau bữa ăn trưa, chúng tôi có một chiều thảnh thơi với sóng nước Ba Bể. Con thuyền máy nhẹ lướt trên mặt hồ xanh phẳng lặng. Một chú chim bói cá bất chợt lao xuống lòng hồ và đập cánh rũ nước bay lên ngay sát mép thuyền. Một vài cánh cò trắng lặn lội nơi góc đảo xanh, lọ mọ kiếm ăn. Những chiếc thuyền độc mộc mảnh mai như những chiếc lá.
Người dân trong vùng sống nhờ vào nguồn đánh bắt tôm cá trên hồ. Làn nước xanh xuyên đến tận đáy, soi bóng nắng và bóng cây, một màu xanh thăm thẳm phủ kín mặt hồ. Việc giữ gìn vệ sinh môi trường tại đây được thực hiện cẩn thận.
Chúng tôi gặp khá nhiều thuyền chở khách du lịch xuôi ngược. Đa số khách đều nghỉ lại bên ngoài, chỉ ghé thăm hồ một buổi chiều rồi lại lên đường đi đến địa điểm khác.
Chúng tôi dành ít phút ghé thăm bản Cám, một bản người Tày nằm trong lòng hồ Ba Bể. Con đường vào bản la đà bóng tre. Mỗi nhà cách nhau khá xa và đều nằm ở trên cao. Xe máy nằm dọc sát con đường đất nhỏ vì nhà vẫn chưa có đường lên, phải để xe máy lại phía dưới, đi bộ lên nhà.
Chiều buông, màn sương mỏng manh đã bao bọc lấy hồ và gió đã lạnh. Tiếng mõ trâu theo chân lũ trẻ lục tục ra về. Chúng tôi cũng vội xuôi thuyền trở về bản trước khi ánh nắng cuối cùng tắt hẳn nơi chân trời.
Đêm tĩnh mịch trong căn nhà gỗ mát mẻ. Một đêm ngon giấc sau một ngày lang thang. Tiếng gió xào xạc ru chúng tôi vào giấc ngủ êm đềm.
Vài năm nay, hồ Ba Bể đã trở thành địa điểm tham quan và nghỉ dưỡng cuối tuần rất được các vị khách nước ngoài yêu thích. Đó là nơi bạn có thể hòa mình với thiên nhiên, nơi chỉ có tiếng chim hót rộn rã, tiếng lá khô xào xạc dưới đôi chân, tiếng dòng nước lách cách dưới mạn chèo khua. Nơi bạn có thời gian nghỉ ngơi thực sự.
