Người nông dân ươm trồng “hạt cà phê hạnh phúc” và phát triển du lịch vườn cà phê cảnh quan ở Quảng Trị

Ở vùng đất Hướng Hoá (cũ), nay là vùng đất Khe Sanh, Hướng Phùng tỉnh Quảng Trị nơi những đồi cà phê nối tiếp trập trùng, một màu chín đỏ rực toả ngát hương thơm khắp vùng giúp cho đàn ong chăm chỉ tìm những giọt mật ngọt của những vườn cà phê bạt ngàn, nơi này mà anh Linh gắn bó với cây cà phê không chỉ bằng lao động, mà bằng niềm tin và sự tử tế với đất - với người. Từ năm 2015, anh bắt đầu một hành trình khác biệt: Làm cà phê không chạy theo sản lượng, mà đi tìm cái chất riêng, cái chất lượng và cái giá trị bền vững.

Vườn cà phê Arabica rộng 5 hecta của anh Linh theo mô hình thích ứng biến đổi khí hậu. Khu vườn được thiết kế 2 tầng tán, tầng trên là cây Muồng Đen che bóng - loài cây họ đậu giúp cải tạo đất và cung cấp phân xanh hữu cơ cho cây tầng dưới, tầng dưới trồng cây cà phê Arabica - Catimor thẳng hàng thẳng lối, thuận lợi cho canh tác và hệ thống tưới phun sương hiện đại. Nhờ vậy cấu trúc hệ sinh thái trong khu vườn rất cân bằng từ hệ thực vật cho đến vi sinh vật, vì thế cây cà phê sinh trưởng trong điều kiện thuận hoà nhất nên chín đều, hàm lượng đường cao hơn, tạo nền tảng cho những mẻ cà phê thượng hạng mang đậm hương vị Huyan - Khe Sanh.

“Cà phê là cả cuộc đời tôi” - anh Trương Nhật Linh cho biết: “lớn lên vào đại học, tôi đi làm thêm ở quán cà phê để trang trải cuộc sống phụ giúp gia đình. Gần một năm chắt chiu, tôi dành dụm được 150.000 đồng - số tiền đủ để mua cây guitar Tân Châu, một thương hiệu Việt Nam mà tôi luôn trân quý. Từ đó, tôi chính thức có đàn để chơi. Cũng từ những ngày đi bán cà phê cho các quán, tôi bén duyên với cà phê lúc nào không hay. Khi khởi nghiệp với đam mê ấy, tôi nhận ra một điều khiến mình day dứt: rất nhiều thứ người ta gọi là cà phê, thực ra không phải cà phê 100%. Tôi quyết định mua 5 hecta đất, tự tay trồng, chăm sóc và sản xuất cà phê tử tế, để rồi hình thành nên thương hiệu Huyan hôm nay”.

 Ít ai biết rằng, trước khi trở về với nông nghiệp, anh đã có 18 năm gắn bó với Sepon Group, một doanh nghiệp lớn của tỉnh Quảng Trị. Ở tuổi 40, anh quyết định rẽ lối, khởi nghiệp với cà phê là niềm đam mê mà anh gọi là “Linh hồn của tôi”.  Khi đất nước tiến vào kỷ nguyên vươn mình, thì hạt cà phê anh làm cũng phải xứng tầm thời đại, nên trồng trọt canh tác, chế biến phải bền vững, chóng biến đổi khí hậu, phải ứng dụng công nghệ hiện đại vào chế biến, sản xuất, ưu tiên bảo vệ môi trường và đáp ứng tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm cao nhất. Chính vì vậy, việc thu hoạch phải chọn lọc cẩn thận. Mỗi quả cà phê chín đỏ được lựa chọn cẩn thận, sơ chế ngay sau thu hoạch để giữ trọn hương vị - giống như cách người ngư dân phải xử lý cá tươi ngay khi đánh bắt được. Với anh, sơ chế chính là “linh hồn” quyết định chất lượng ly cà phê sau cùng. Đàn Guitar và cây cà phê, suy cho cùng, đều dạy tôi cùng một bài học: sống chậm, sống thật, và sống tử tế với chính mình, anh Linh cho biết thêm.

Không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế ổn định, mô hình cà phê thuận tự nhiên  “from Farm to cup” của anh còn tạo sinh kế cho 10 lao động địa phương với thu nhập cao 9 triệu đồng/người/tháng. Năm nay, thời tiết thuận lợi, năng suất đạt trên 10 tấn quả tươi/ha, sản phẩm cà phê chế biến của anh được thị trường đón nhận với mức giá cao.

Ông Hồ Văn Vinh – Bí thư Đảng ủy xã Hướng Phùng, tỉnh Quảng Trị cho biết, Chương trình OCOP đã làm thay đổi rõ nét tư duy sản xuất của nông dân địa phương. Việc thu hái cà phê đạt tỷ lệ chín từ 80–100% đang góp phần nâng tầm thương hiệu cà phê vùng đất Khe Sanh, Hướng Phùng – Quảng Trị trên thị trường trong và ngoài nước.

Việc trồng và tạo ra những hạt cà phê chất lượng giúp làm tăng giá trị sản phẩm bản địa, nâng cao vị thế của người trồng cà phê ở Khe Sanh, Hướng Phùng từng bước đưa tour cafe Khe Sanh trở thành sản phẩm du lịch OCOP của tỉnh. Để hiện thực hóa mục tiêu này, cần tạo điều kiện để các doanh nghiệp vào khai thác nhằm tạo ra chuỗi liên kết chặt chẽ về du lịch; thường xuyên tổ chức các lễ hội như lễ hội cafe Khe Sanh, lễ hội rừng phong hương ở hồ Rào Quán... 

Việc thiết kế tour để du khách không chỉ trải nghiệm, thưởng thức sản phẩm cà phê mà còn được trải nghiệm cuộc sống của người trồng cà phê, từ sản xuất, thu hoạch, sơ chế, chế biến, pha chế. Vì vậy, cần lựa chọn các vườn cà phê hữu cơ, cà phê đặc sản, cơ sở sơ chế, chế biến cà phê đảm bảo các quy chuẩn chất lượng có gắn câu chuyện kể về sản phẩm cà phê Khe Sanh nhằm giúp cho du khách hiểu thêm về sự ra đời, hình thành và phát triển, giá trị văn hóa, lịch sử và con người nơi đây.

Các mô hình, sản phẩm du lịch gắn với cây cà phê đã giúp người dân tăng năng suất, hiệu quả sản xuất nông nghiệp. Mô hình cũng mở ra hướng phát triển mới là vừa làm nông nghiệp, vừa phát triển du lịch, tạo thêm nguồn thu nhập. Về du lịch, mô hình sẽ mang đến nhiều trải nghiệm mới mẻ cho du khách. Ngoài thưởng thức cà phê, du khách sẽ có những trải nghiệm thú vị, được giới thiệu về văn hóa sản xuất cà phê của người dân địa phương.

Anh Linh Huyan là một trong những người nông dân như thế: cần mẫn, dám đổi mới, kiên định với con đường canh tác bền vững. Giữa “phố thị” Lao Bảo, anh không chỉ trồng cà phê, mà còn ươm mầm cho những “hạt cà phê hạnh phúc” - kết tinh của đất, của người và của một khát vọng làm nông nghiệp tử tế - mang cà phê Khe Sanh đi muôn nơi.