Tại Lễ trao giải “Làng Du lịch tốt nhất năm 2025” do Tổ chức Du lịch Liên Hợp Quốc (UN Tourism) tổ chức tại thành phố Hồ Châu, tỉnh Chiết Giang (Trung Quốc), trong số 52 ngôi làng đến từ 29 quốc gia được vinh danh, Việt Nam có hai đại diện là thôn Lô Lô Chải (Tuyên Quang) và Làng du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn (Lạng Sơn). Thành tích này tiếp tục khẳng định vị thế của du lịch Việt Nam trên bản đồ du lịch thế giới, đồng thời cho thấy hướng phát triển đúng đắn: du lịch xanh gắn với sinh kế nông nghiệp và bảo tồn văn hóa bản địa.
Từ sáng kiến toàn cầu đến câu chuyện Việt Nam
Ra đời từ năm 2021, sáng kiến “Best Tourism Villages by UN Tourism” (Làng Du lịch tốt nhất) là một trong những chương trình trọng điểm của Liên Hợp Quốc về Du lịch vì Phát triển Nông thôn (Tourism for Rural Development). Sáng kiến này nhằm thúc đẩy vai trò của du lịch như một công cụ phát triển bền vững ở khu vực nông thôn, góp phần bảo tồn cảnh quan, hệ sinh thái, di sản văn hóa và tri thức bản địa.
Phát biểu tại lễ trao giải, Tổng Thư ký UN Tourism Zurab Pololikashvili nhấn mạnh: “Du lịch có thể là công cụ mạnh mẽ để thúc đẩy thịnh vượng chung, tăng trưởng toàn diện và gắn kết các vùng nông thôn. Những ngôi làng được tôn vinh đã chứng minh rằng, khi du lịch phát triển đúng hướng, không ai bị bỏ lại phía sau.”
Trong danh sách năm 2025, hai ngôi làng Việt Nam – Lô Lô Chải (Tuyên Quang) và Quỳnh Sơn (Lạng Sơn) đã được vinh danh nhờ những nỗ lực kiên định trong phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa và bảo vệ môi trường. Đây không chỉ là thành quả của các địa phương mà còn là minh chứng sinh động cho định hướng phát triển du lịch xanh – nhân văn – bền vững của Việt Nam.
Lô Lô Chải – Ngôi làng nơi di sản và du lịch cùng thăng hoa
Nằm dưới chân cột cờ Lũng Cú – điểm cực Bắc của Tổ quốc, thôn Lô Lô Chải thuộc tỉnh Tuyên Quang (Hà Giang cũ) là nơi hội tụ những giá trị đặc sắc của văn hóa dân tộc Lô Lô. Giữa khung cảnh núi non hùng vĩ, những nếp nhà trình tường vàng ruộm xen lẫn mái ngói âm dương, tiếng khèn, tiếng trống đồng và sắc áo thổ cẩm rực rỡ tạo nên bức tranh sống động của miền sơn cước.
Từ năm 2021, địa phương được chọn là điểm thực hiện Dự án Du lịch bền vững vì sự phát triển (ST4SD) do Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam phối hợp với tổ chức Helvetas (Thụy Sĩ) triển khai. Mục tiêu là hỗ trợ cộng đồng địa phương phát triển du lịch dựa trên thế mạnh văn hóa – cảnh quan – nông nghiệp truyền thống.
Người dân được đào tạo kỹ năng đón tiếp, nấu ăn, làm dịch vụ lưu trú, quản lý môi trường; các hộ dân tham gia homestay, dịch vụ trải nghiệm nông nghiệp và ẩm thực truyền thống. Toàn bộ rác thải sinh hoạt được phân loại và xử lý tại chỗ; nhựa dùng một lần được hạn chế tối đa; cây xanh, hoa bản địa được trồng phủ kín các lối đi quanh bản.
Những mô hình sinh kế như du lịch trải nghiệm trồng ngô, làm khèn, nhuộm vải chàm, nấu thắng cố, thêu thổ cẩm không chỉ giúp tăng thu nhập mà còngiữ chân thanh niên ở lại bản, góp phần khơi dậy niềm tự hào về văn hóa dân tộc.
Trưởng thôn Sình Dỉ Gai cho biết, cả thôn đang phát triển du lịch homestay. Các hộ làm du lịch đều lắp hai camera giám sát, các điểm giao giữa các bản có camera an ninh. Toàn thôn không có rác thải, đường làng luôn sạch sẽ, không ô nhiễm. Trước kia, giới trẻ thường rời bản đi làm xa. Nay khách du lịch đến nhiều, nhà nào cũng có việc, có thu nhập. Chúng tôi vừa giữ được nghề, vừa có thể kể chuyện về bản mình cho du khách.
Việc được UN Tourism vinh danh là Làng Du lịch tốt nhất năm 2025 là phần thưởng xứng đáng cho mô hình du lịch xanh, lấy cộng đồng làm trung tâm của Lô Lô Chải. Đồng thời, đây cũng là bước tiến quan trọng trong chiến lược đưa Tuyên Quang trở thành điểm đến văn hóa – sinh thái hàng đầu khu vực Đông Bắc.
Quỳnh Sơn – Bản Tày yên bình giữa thung lũng Bắc Sơn
Giữa thung lũng Bắc Sơn (Lạng Sơn) xanh mướt lúa ngô, Làng du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn hiện lên như một miền cổ tích với những ngôi nhà sàn gỗ mái ngói âm dương, ruộng bậc thang thoai thoải, con suối trong veo và nụ cười thân thiện của người Tày.
Từ khi phát triển du lịch cộng đồng, Quỳnh Sơn vẫn kiên định lựa chọn hướng đi xanh – sạch – nhân văn. Cả làng không có rác thải nhựa, mỗi hộ đều có vườn rau hữu cơ và hệ thống lọc nước tự nhiên. Các homestay được thiết kế hòa vào cảnh quan, sử dụng vật liệu địa phương và duy trì nếp sinh hoạt truyền thống.
Đặc biệt, tỉnh Lạng Sơn đã triển khai chương trình đào tạo bài bản cho người dân về kỹ năng du lịch, ứng xử văn minh và bảo vệ môi trường. Các sản phẩm đặc trưng như ẩm thực Tày, nghề dệt thủ công, trình diễn Then và đàn tính, tour trải nghiệm gặt lúa, trồng rau, làm bánh đã tạo ra chuỗi sinh kế bền vững cho hàng trăm hộ dân, khuyến khích phụ nữ và thanh niên tham gia tích cực vào hoạt động du lịch.
Chiến dịch truyền thông số của Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch Lạng Sơn đã góp phần lan tỏa hình ảnh Quỳnh Sơn ra thế giới. Hàng loạt clip ngắn, vlog và hình ảnh về “ngôi làng Tày trong mây” được chia sẻ trên TikTok, Zalo, Facebook, fanpage Du lịch thông minh, thu hút hàng triệu lượt tương tác và phản hồi tích cực.
Gia đình ông Dương Công Chích là một trong 5 hộ đầu tiên chuyển đổi sang làm du lịch homestay để đón khách tự hào nói: “Du khách đến không chỉ ngắm cảnh, mà còn sống cùng chúng tôi – cùng nấu ăn, ra đồng, đánh đàn, hát Then. Du lịch đã giúp chúng tôi giữ được văn hóa và truyền lại cho con cháu.”
Tầm nhìn phát triển bền vững
Thành công của Lô Lô Chải (Tuyên Quang) và Quỳnh Sơn (Lạng Sơn) không chỉ là niềm tự hào của hai cộng đồng, mà còn là bước tiến quan trọng trong chiến lược phát triển du lịch bền vững của Việt Nam – một đất nước đang nỗ lực định vị thương hiệu “Việt Nam – điểm đến của thiên nhiên, văn hóa và con người thân thiện.”
Tại Tuyên Quang, danh hiệu “Làng Du lịch tốt nhất năm 2025” dành cho Lô Lô Chải cùng với Giải thưởng “Điểm đến Văn hóa hàng đầu châu Á” dành cho Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Cao nguyên đá Đồng Văn đã tạo nên cú hích lớn cho định hướng phát triển du lịch của vùng Đông Bắc. Chính quyền tỉnh xác định du lịch xanh, du lịch cộng đồng là hướng đi lâu dài, góp phần nâng cao chất lượng sống và gìn giữ di sản thiên nhiên – văn hóa.
Còn tại Lạng Sơn, việc Quỳnh Sơn được UN Tourism vinh danh sau khi tỉnh được công nhận Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn là minh chứng rõ nét cho định hướng phát triển đúng đắn: lấy văn hóa làm nền tảng, con người làm trung tâm và bền vững làm tiêu chí cốt lõi. Hai danh hiệu quốc tế liên tiếp giúp Lạng Sơn nâng cao vị thế trên bản đồ du lịch khu vực, mở rộng cơ hội hợp tác quốc tế, xúc tiến đầu tư và quảng bá hình ảnh Việt Nam thân thiện, mến khách.
Hai ngôi làng, một từ miền địa đầu Tổ quốc, một từ thung lũng biên giới đã tạo nên bức tranh sinh động về du lịch cộng đồng Việt Nam trong thời kỳ chuyển đổi xanh. Từ Lô Lô Chải đến Quỳnh Sơn, Việt Nam đang kể với thế giới một câu chuyện mới: du lịch không chỉ là ngành kinh tế, mà là hành trình gìn giữ linh hồn văn hóa và kiến tạo sinh kế bền vững.
