VQG Cúc Phương có diện tích 22.408ha nằm trên địa bàn của 3 tỉnh Ninh Bình, Hòa Bình và Thanh Hóa. Địa hình ở đây chủ yếu là núi đá vôi có độ chênh cao trung bình so với mặt biển từ 400 - 450m mang đặc trưng rừng mưa nhiệt đới và là một trong những nơi có tính đa dạng sinh học cao của Việt Nam với nhiều loài động, thực vật quý hiếm có tên trong Sách đỏ của Việt Nam.
VQG Cúc Phương nằm ở cuối phía Đông Nam chạy theo hướng Tây Bắc – Đông Nam, từ Vân Nam (Trung Quốc) xuống cao nguyên Mộc Châu (Sơn La), qua dãy Pù Luông (Thanh Hoá), dãy Ngọc Sơn (Hoà Bình) qua Cúc Phương xuống đến dãy Tam Điệp (Ninh Bình) và tại biển Nga Sơn (Thanh Hoá).
Đây cũng là nơi cư trú lý tưởng của nhiều loài thực vật và động vật từ thuở xưa.
Mùa bướm ở VQG Cúc Phương bắt đầu từ cuối tháng 4 đến đầu tháng 5. Vào thời điểm hiện tại, ở đây bắt đầu vào mùa bướm sinh sản, có hàng triệu cánh bướm tập trung về rừng tạo nên khung cảnh lãng mạn.
Thời điểm thích hợp nhất để đến thăm vườn quốc gia Cúc Phương là từ tháng 12 đến tháng 5. Thời gian còn lại là mùa mưa, đường trơn trượt khó đi chính vì thế du khách nên hạn chế tham quan rừng.
Đặt chân tới đây, bạn sẽ cảm thấy con người trở nên vô cùng nhỏ bé trước thiên nhiên hùng vĩ và đầy bí ẩn.
Rừng Cúc Phương có khoảng 400 loài bướm sinh sống, như bướm trắng, bướm khế, bướm phượng, hồ điệp… với đủ màu sắc và kích cỡ.
Hiện tại, VQG Cúc Phương đã tổ chức được hệ sinh thái du lịch với nhiều chương trình.
VQG Cúc Phương mang một vẻ đẹp hoang sơ, say đắm, cuốn hút và hùng vĩ của thảm thực vật rừng.
Rừng Cúc Phương sở hữu nhiều cây cổ thụ nhiều năm tuổi.
Thời gian lý tưởng nhất để bạn có thể chụp ảnh là vào khoảng 9h00 - 10h30 sáng, đây là thời điểm sương vừa tan và những đàn bướm bay theo đàn tạo khung cảnh nên thơ.
VQG Cúc Phương nằm cách Hà Nội khoảng 90km. Giá vé vào cửa 60.000 đồng/người. Ngoài ra du khách có thể thuê đồ để cắm trại trong vườn với giá 200.000 - 300.000 đồng.
Hiện tại, Cúc Phương đã ghi nhận 2427 loài, thuộc 931 chi, 231 họ thực vật. Trong đó, 430 loài cây thuốc, 229 loài cây ăn được, 240 loài cây có thể sử dụng làm thuốc nhuộm, 137 loài cho tanin... 57 loài được ghi trong Sách Đỏ Việt Nam năm 2007 và Sách đỏ IUCN năm 2020 và 15 loài thực vật đặc hữu.
Nhằm gìn giữ và bảo tồn các nguồn gen quý hiếm, VQG Cúc Phương đã xây dựng vườn thực vật với diện tích 167 ha vào năm 1985. Đây được đánh giá là vườn thực vật được xây dựng bài bản đầu tiên trong hệ thống các vườn quốc gia và khu bảo tồn thiên nhiên ở Việt Nam.