Bật mí những điều có thể bạn chưa biết về Tết Đoan Ngọ

Nguồn gốc từ Trung Quốc

Tết Đoan Ngọ bắt nguồn từ Trung Quốc, có nhiều truyền thuyết nhưng nổi tiếng nhất phải kể đến câu chuyện về Khuất Nguyên, một nhà thơ và quan chức nổi tiếng thời Chiến Quốc. Khuất Nguyên, người trung thành với nước Sở, đã tự trầm mình xuống sông Mịch La vào ngày Mùng 5 Tháng 5  Âm lịch sau khi nghe tin nước Sở bị chiếm đóng. Người dân thương tiếc ông đã thả cơm nếp, trứng và các loại thức ăn khác xuống sông để cúng bái. Từ đó, ngày này trở thành ngày lễ tưởng nhớ Khuất Nguyên.

Bên cạnh đó, nhiều người dân Trung Quốc tin rằng Tết Đoan Ngọ đã xuất hiện từ thời Hạ Trí trong thời cổ đại hoặc bắt nguồn từ các lễ cúng bái của người dân sống dọc theo sông Trường Giang.

Nguồn gốc tại Nhật Bản

Ở Nhật Bản, Tết Đoan Ngọ được biết đến với tên gọi Tango no Sekku (端午の節句), diễn ra vào ngày Mùng 5 Tháng 5. Nguồn gốc của Tango no Sekku có thể được truy nguyên từ lễ hội truyền thống Trung Quốc và đã được du nhập vào Nhật Bản khoảng thế kỷ thứ 6. Tuy nhiên, qua thời gian, nó đã phát triển thành một lễ hội đặc trưng của Nhật Bản với những ý nghĩa và phong tục riêng biệt.

Ban đầu, Tango no Sekku được tổ chức để cầu mong sức khỏe và sự trường thọ cho mọi người, nhưng sau đó đã trở thành Ngày Thiếu nhi (Kodomo no Hi), chủ yếu dành cho các bé trai. Ngày này, người Nhật thường treo cờ cá chép (koinobori) trước nhà để cầu mong các bé trai trong gia đình lớn lên khỏe mạnh và thành công, vì cá chép tượng trưng cho sự dũng cảm và nghị lực. Người ta cũng trưng bày búp bê samurai, ăn bánh gạo và bánh mochi.

Nguồn gốc Tết Đoan Ngọ tại Hàn Quốc

Tại Hàn Quốc, Tết Đoan Ngọ được gọi là Dano (단오) và diễn ra vào ngày Mùng 5 Tháng 5 Âm lịch. Dano có nguồn gốc từ các lễ hội cổ truyền của Trung Quốc, nhưng khi du nhập vào Hàn Quốc đã được điều chỉnh để phù hợp với văn hóa và phong tục bản địa.

Dano là một trong những ngày lễ truyền thống quan trọng ở Hàn Quốc, được tổ chức để cầu mong một mùa màng bội thu và sự thịnh vượng. Trong ngày này, người Hàn Quốc thường tham gia vào nhiều hoạt động truyền thống như: Gội đầu bằng nước hoa diên vĩ, chơi xích đu, ăn các món ăn truyền thống như bánh gạo (ssuk tteok) và các loại trái cây mùa hè, mặc trang phục truyền thống và trang điểm đẹp để tham gia các lễ hội và cuộc thi sắc đẹp dân gian…

Nguồn gốc từ Việt Nam

Ở Việt Nam, Tết Đoan Ngọ có nguồn gốc dân gian lâu đời và không liên quan trực tiếp đến Khuất Nguyên của Trung Quốc. Theo truyền thuyết, vào một năm nọ, sau mùa màng bội thu, người dân lại gặp phải dịch bệnh và sâu bọ phá hoại. Một ông lão tên Đôi Truân xuất hiện, chỉ cho dân cách diệt sâu bọ bằng cách lập bàn cúng đơn giản với bánh tro, trái cây và rượu nếp. Người dân làm theo và dịch bệnh qua đi. Dân chúng muốn cảm tạ ông lão nhưng ông đã đi đâu mất. Để tưởng nhớ sự kiện này, người dân đặt tên ngày này là "Tết diệt sâu bọ". Có người gọi là "Tết Đoan Ngọ" vì lễ cúng thường diễn ra vào giữa giờ Ngọ.

Tết Đoan Ngọ tại Việt Nam là một ngày lễ truyền thống với nhiều phong tục phong phú và ý nghĩa. Dưới đây là các phong tục phổ biến trong ngày này:

1. Uống rượu nếp

Người Việt thường uống rượu nếp vào buổi sáng để "giết sâu bọ" trong cơ thể. Theo quan niệm dân gian, các loại rượu này có thể tiêu diệt các loại ký sinh trùng, vi khuẩn trong dạ dày.

2. Ăn trái cây và bánh tro

Trong ngày Tết Đoan Ngọ, người dân thường chuẩn bị nhiều loại trái cây tươi và bánh tro (bánh ú tro, bánh giò). Bánh tro là một loại bánh được làm từ gạo nếp ngâm với nước tro tàu, có hương vị đặc biệt và dễ tiêu hóa.

3. Cúng lễ tổ tiên và thần linh

Các gia đình thường làm mâm cúng tổ tiên và các vị thần linh để cầu mong sức khỏe và mùa màng tốt tươi. Mâm cúng thường bao gồm các loại trái cây, bánh tro, rượu nếp và các món ăn truyền thống.

4. Lễ diệt sâu bọ

Ở một số vùng, người dân tổ chức các hoạt động liên quan đến việc "diệt sâu bọ" như bắt côn trùng, sâu bọ trong vườn, đồng ruộng. Đây là cách để bảo vệ mùa màng và tạo ra một không gian sống sạch sẽ hơn.

5. Uống nước lá thuốc

Nhiều gia đình nấu nước từ các loại lá thuốc nam như lá bưởi, lá tre, lá ngải cứu, sau đó uống hoặc dùng để xông hơi. Người ta tin rằng nước lá thuốc có thể thanh lọc cơ thể và phòng ngừa bệnh tật.

6. Các trò chơi dân gian

Tại một số vùng quê, Tết Đoan Ngọ còn là dịp tổ chức các trò chơi dân gian, văn nghệ, thi đấu thể thao để tạo không khí vui tươi, đoàn kết cộng đồng.

Những phong tục này không chỉ thể hiện nét đẹp văn hóa truyền thống mà còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, giúp con người gần gũi hơn với thiên nhiên và cộng đồng.