Bước chân thời gian trên sân khấu diễn tuồng cổ

Diễn tuồng cổ, một dạng nghệ thuật truyền thống của Việt Nam, đã có từ thời kỳ nhà Trần (năm 1225-1400). Tuy nhiên, loại hình nghệ thuật này phát triển mạnh mẽ nhất trong thời kỳ nhà Lê (thế kỷ 15-16) và trở thành một phần không thể thiếu của văn hóa dân gian Việt Nam. Đặc điểm nổi bật của diễn tuồng cổ là sự kết hợp giữa hát, nhảy, diễn và đặc biệt là sử dụng những nét mặt trang điểm đậm để thể hiện nhân vật.

Trong nửa sau của thế kỷ 19, nghệ thuật tuồng đã chứng kiến những biến đổi đáng kể. Ba dòng tuồng chính (cung đình, sĩ phu yêu nước, dân gian) đã phát triển đồng thời và tạo nên một bức tranh đa sắc màu của nghệ thuật tuồng. Mỗi dòng tuồng có những đặc điểm và cách biểu diễn riêng, đồng thời cũng đều đem lại những trải nghiệm sâu sắc cho khán giả.

Giữ hồn văn hóa Việt 

Nghệ thuật sân khấu diễn tuồng cổ là một phần không thể thiếu của di sản văn hóa Việt Nam. Diễn tuồng cổ không chỉ đơn thuần là biểu diễn trên sân khấu mà còn là một cách thức thấu hiểu lịch sử, văn hóa và tinh thần dân tộc. Từ nét trang điểm đậm, đoạn hội thoại trữ tình đến những động tác diễn xuất mạnh mẽ, diễn tuồng cổ thường khắc họa thành công nhân vật và tình huống.

Một điểm đáng chú ý về diễn tuồng cổ là sự phong phú và đa dạng của nội dung. Từ những câu chuyện lịch sử hùng vĩ, chuyện tình đầy cảm động đến những vở kịch hài hước và sâu lắng, diễn tuồng cổ mang đến một thế giới nghệ thuật phong phú và đa chiều.

Ngoài ra, diễn tuồng cổ còn là một nền tảng quan trọng để truyền đạt và bảo tồn những giá trị truyền thống của dân tộc. Qua từng vở diễn, khán giả không chỉ được trải nghiệm về nghệ thuật mà còn hiểu rõ hơn về lịch sử, truyền thống của Việt Nam.

Thời hoàng kim đã xa 

Thời kỳ hoàng kim của sân khấu tuồng đặc biệt được nhắc đến là thời kỳ nhà Nguyễn (1802-1945), khi đây trở thành một phần không thể thiếu của văn hóa và giải trí dân gian ở Việt Nam. Dưới triều đại nhà Nguyễn, sân khấu tuồng đã trải qua một giai đoạn phát triển mạnh mẽ và đa dạng.

Nhà Nguyễn tài trợ, ủng hộ và bảo vệ các buổi biểu diễn. Các vở kịch tuồng thường được triều đình mời đến biểu diễn trong các dịp lễ hội và kỷ niệm quan trọng.

Đây cũng là lúc sân khấu tuồng phát triển mạnh mẽ, các diễn viên tuồng đã trở nên chuyên nghiệp hơn, biểu diễn một cách sâu sắc và chân thực, từ đó tạo nên những nhân vật đa dạng và đặc sắc trên sân khấu.

Nỗ lực hồi sinh tuồng

Những năm gần đây rộ lên phong trào giữ gìn các giá trị văn hóa truyền thống đang dần mai một và mất đi, trong đó có tuồng cổ. Các sân khấu cải lương đã tạo nên sự chú ý với sự xuất hiện của hàng loạt đoàn hát và các đơn vị nghệ thuật xã hội hóa, mang lại hoạt động sôi động và đa dạng. Các sân khấu cải lương mới như Đại Việt, Chí Linh Vân Hà, cùng với các đoàn cải lương tuồng cổ như Huỳnh Long, Minh Tơ, Đồng ấu Bạch Long, Lê Nguyễn Trường Giang cùng các nghệ sĩ như NSƯT Vũ Luân và Gia Bảo,... đã tạo ra nhiều vở diễn đặc sắc.

Một điểm mới là sự ra mắt của Gánh hát Thiên Lý của nghệ sĩ Tú Quyên, đã thu hút sự quan tâm từ cộng đồng yêu nghệ thuật. Ngoài ra, Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang cũng đang trải qua một giai đoạn sôi động với nhiều suất diễn đa dạng từ các vở kịch lịch sử, tâm lý xã hội đến tuồng cổ. Các vở diễn mới được đầu tư cẩn thận và công diễn để mang lại trải nghiệm tuyệt vời cho khán giả.

Các gánh tuồng cổ cũng chăm chỉ biểu diễn ngoại tỉnh, mang lại màu sắc sân khấu đến người dân vùng quê. Dịp tết vừa qua, nhiều gánh hát tái hiện các vở Tuồng nổi tiếng tại các đình, miếu trên khu vực tỉnh Sóc Trăng, thu hút đông đảo khán giả vây xem. 

“Khi tôi đến các đình, miếu xem tuồng cổ, tôi tưởng mình như trở lại quá khứ trăm năm trước vậy, chìm vào không khí chiêng, trống, nhạc cụ dân tộc. Xem lại tích xưa tuồng cũ có lúc sôi nổi, có lúc cũng rất bi thương, mang đến nhiều cảm xúc khó tả”, khán giả Phạm Hậu chia sẻ. 

Như một chiếc cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, nghệ thuật diễn tuồng cổ không chỉ là một phần của di sản văn hóa Việt Nam mà còn là một nguồn cảm hứng bất tận cho thế hệ ngày nay. Bằng sự hoài niệm và tôn vinh, chúng ta không chỉ kỷ niệm những truyền thống và giá trị của dân tộc mà còn tạo ra một khung cảnh tươi đẹp cho tương lai. Hãy để tuồng cổ tiếp tục chiếu sáng như một đóa hoa khoe sắc giữa bộn bề cuộc sống, làm cho trái tim mỗi người ngập tràn hứng khởi và tự hào về bản sắc văn hóa của đất nước Việt Nam.