Tương ớt - Đặc sản trứ danh của "vùng đất thép" Mường Khương

Nằm cách thành phố Lào Cai khoảng 42km, Mường Khương là một huyện biên giới giáp với Trung Quốc. Vùng đất này nổi tiếng bởi nhiều đặc sản thơm ngon, hấp dẫn như: Lạp sườn hun khói, rượu ngô ủ trong hang núi, bánh chưng đen, gạo Séng cù,… Trong đó có tương ớt được chế biến từ loại ớt nhăn, hay còn gọi là ớt vàng, có hương vị thơm, cay đặc biệt.

Ban đầu tương ớt Mường Khương được làm với số lượng ít ỏi để dành phục vụ ăn uống trong gia đình. Trải qua nhiều năm, người dân Mường Khương nhận ra hương vị đặc trưng, hiếm có của loại ớt nhăn. Từ đó số lượng tương ớt Mường Khương được sản xuất nhiều hơn, mang hương vị, thương hiệu của loại tương ớt này đi xa hơn và trở thành một trong những đặc sản mua làm quà khi du khách ghé thăm mảnh đất này.

Loại ớt này ưa khí hậu lạnh nên thường được trồng ở sườn núi, sườn đồi. Hàng năm cứ vào tháng 6, tháng 7, người dân lại thu hoạch ớt để về làm tương và các sản phẩm khác. Mỗi năm chỉ có một vụ ớt duy nhất vào hai tháng này. 

Chị Hà Ngọc Anh, 38 tuổi, hiện đang sinh sống và làm việc ở Mường Khương, người đã có nhiều năm kinh nghiệm chế biến loại tương ớt này chia sẻ: “Tôi được bố mẹ dạy cho cách làm loại tương ớt này từ khi còn nhỏ. Trước kia tôi chỉ làm với số lượng nhỏ để phục vụ nhu cầu của gia đình, người thân. Nhưng vài năm trở lại đây tôi mới bắt đầu sản xuất với số lượng lớn hơn. Loại tương ớt này được chế biến từ những nguyên liệu đơn giản như: Ớt, tỏi, muối,… nhưng lại có hương vị đặc trưng và cực kỳ thơm, ngon và không lẫn với bất cứ loại ớt nào khác”.

Theo chị Ngọc Anh, để làm ra được tương ớt ngon, người hái cần phải tỉ mỉ từ khâu thu hái, chọn lọc nguyên liệu đến quá trình ủ lên men. Ớt phải đảm bảo tươi ngon, không bị dập, nhũn. Sau khi thu hoạch, ớt sẽ được nhặt bỏ cuống ớt, rửa sạch, để ráo nước và đem xay nhuyễn. Ớt sẽ được trữ trong những thùng nhựa cỡ lớn, trộn với các loại gia vị. Thời gian lên men để tương ớt đạt đến hương vị hoàn hảo là từ 4-6 tháng.

Do quá trình lên men hoàn toàn tự nhiên, dựa theo phương pháp truyền thống, không sử dụng chất bảo quản nên người làm phải đặc biệt lưu ý đảm bảo vệ sinh, nhiệt độ cũng như gia giảm gia vị để cho ra được những thành phẩm chất lượng nhất. Chỉ một sơ xuất nhỏ về vệ sinh hay gia giảm gia vị cũng sẽ khiến tương ớt bị hỏng, bị mốc và không có hương vị thơm ngon như mong muốn. Theo chị Ngọc Anh, nếu người chế biến cho nhiều muối thì tương ớt sẽ bị mặn, không đạt được vị ngon. Còn cho ít muối thì tương ớt sẽ bị hỏng trong quá trình lên men. 

Sau khi quá trình lên men kết thúc, tương ớt sẽ được đóng vào chai. Để tương ớt luôn được thơm ngon, thực khách sau khi mở chai nên bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh. Tương ớt Mường Khương đặc biệt ngon khi thưởng thức cùng các món như: Thịt trâu sấy, lợn sấy, hải sản, mực khô,…